Η εμφάνιση της φυλετικής ιδέας, που αποτελεί άλλωστε και τη βάση του σύγχρονου ευρωαμερικανικού ρατσισμού, τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 15ου αιώνα και συμπίπτει ιστορικά με την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου (1492-1494), τη ληξιαρχική πράξη γένεσης του αποικιοκρατικού συστήματος. Καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη της φυλετικής ιδέας υπήρξαν οι επαφές των Ευρωπαίων με άλλους λαούς στην Αμερική, την Αφρική και την Ασία. Τα κυρίαρχα κοινωνικά στρώματα των εκάστοτε ισχυρών εθνικών κρατών της Ευρώπης (Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία, Ολλανδία, Γαλλία, Βέλγιο και Γερμανία) καλλιέργησαν συνειδητά και από κοινού την ιδέα της «κατωτερότητας» των λαών στις αποικίες, τονίζοντας συγχρόνως τη δική τους βιολογική, πνευματική, πολιτιστική και ηθική «ανωτερότητα», προκειμένου να εξασφαλίσουν αλλά και να νομιμοποιήσουν τα αποικιοκρατικά τους συμφέροντα. Κι ενώ ο μύθος σχετικά με τη φυλετική ανωτερότητα των λευκών είναι κατασκεύασμα της αποικιοκρατικής πολιτικής, στην ανάπτυξη και διάδοση της φυλετικής θεωρίας σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η επιστήμη γενικά και η ανθρωπολογία ειδικότερα. Το αργότερο από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων (φυσιοδίφες, βιολόγοι, ανατόμοι κλπ.) επιδίδονται με πάθος στη φυλετική ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση του ανθρώπινου γένους. Χρησιμοποιώντας ως κριτήριο φαινοτυπικά γνωρίσματα, όπως το χρώμα του δέρματος, το σχήμα του κρανίου, την κατασκευή των μαλλιών κλπ. διέκριναν συνήθως από τρεις έως και πέντε και σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι και σαράντα (!) διαφορετικές φυλές. Με την αποδοχή της φυλής ως κατηγορία ταξινόμησης άλλαξαν άρδην και οι ευρωπαϊκοί τρόποι περιγραφής του «Άλλου». Οι Ευρωπαίοι ερμηνεύουν πλέον τη διαφορά τους με τους άλλους, τους ξένους, ως διαφορά μεταξύ φυλών, ως έμφυτη και αμετάβλητη βιολογική διαφορά κληρονομικού χαρακτήρα, που δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση και με την έννοια αυτή αποτελεί επιστημονικά επιβεβαιωμένη πραγματικότητα. Το δόγμα της φυλετικής ανισότητας, όπως αυτό διαμορφώθηκε μέσα από τις ανθρωπολογικές θεωρίες του 19ου αιώνα, βρήκε την πιο ακραία ιστορική του έκφραση στο ναζιστικό μύθο της «άριας φυλής», με αποκορύφωμα το «Holocaust», την εξόντωση των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.