Emilio Gentile: Ο Φασισμός ως Πολιτική Θρησκεία

Στη σύγχρονη κοινωνία, η εκκοσμίκευση δεν έχει δημιουργήσει ένα σαφή διαχωρισμό μεταξύ της θρησκευτικής και της πολιτικής σφαίρας. Με την ανάπτυξη της μαζικής πολιτικής, τα όρια μεταξύ αυτών των δύο σφαιρών συχνά είναι ασαφή, και στις περιπτώσεις αυτές η πολιτική παίρνει η ίδια θρησκευτική διάσταση. Ταυτόχρονα με τη διεργασία εκκοσμίκευσης μέσα και στο κράτος και τη κοινωνία, υπήρξε μια «αγιοποίηση της πολιτικής», που έφτασε στο απόγειο της στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του εικοστού αιώνα. Ο ναζισμός, ο φασισμός και ο ρομαντικός εθνικισμός πρόσφεραν όλοι αποφασιστικές συνεισφορές στην «αγιοποίηση της πολιτικής», αλλά η δημοκρατία, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός έχουν επίσης προσφέρει στη γέννηση νέων κοσμικών λατρειών. Το πεδίο αυτό εμφάνιζε πάντοτε ενδιαφέρον: ήδη από τη δεκαετία του 1920 κάποιοι ερευνητές επικέντρωσαν τη προσοχή τους στις φασιστικές ιεροτελεστίες και σύμβολα, ισχυριζόμενοι πως είναι παραδείγματα μιας κοσμικής θρησκευτικότητας, την οποία έβλεπαν ως ένα από τα από τα πιο αυθεντικά χαρακτηριστικά του κινήματος, όπως και ένας από τους παράγοντες πίσω από την επιτυχία του.

Advertisements

Κορνήλιος Καστοριάδης: Καπιταλισμός και Ελευθερία

Πρέπει να αναρωτηθούμε τι είναι αυτή η περίφημη δημοκρατία δυτικού τύπου. Νομίζω, από την πλευρά μου, ότι το να μιλάμε περί δημοκρατίας σε αυτές τις περιπτώσεις, αποτελεί μέρος της τεράστιας ιδεολογικής οπισθοχώρησης και της ιστορικής αμνησίας που χαρακτηρίζουν την εποχή μας και που εκφράζεται επίσης στο επίπεδο της διανόησης, στον πολιτικό στοχασμό, στην φιλοσοφία, αλλά και στην οικονομία. Η λέξη δημοκρατία είναι απλή όσον αφορά την έννοια και την κύρια επιδίωξή της. Οι Έλληνες επινόησαν αυτόν τον όρο την ίδια εποχή που επινοούσαν «το πράγμα», την πραγματικότητα στην οποία αντιστοιχούσε. Δημοκρατία: τίποτε περισσότερο αλλά και τίποτε λιγότερο από την εξουσία του λαού. Δεν υπάρχει χώρος για φιλοσοφικά ή ερμηνευτικά παιχνίδια, Η δημοκρατία είναι η εξουσία του λαού. Επομένως είναι επαίσχυντη υποκρισία να λέμε σήμερα ότι υπάρχει κάποια χώρα ο' αυτόν τον πλανήτη όπου ο λαός έχει την εξουσία.

Herbert Marcuse: Οι νέες μορφές ελέγχου

Το διακριτικό στοιχείο της προηγμένης βιομηχανικής κοινωνίας είναι ο τρόπος της να πνίγει αποτελεσματικά εκείνες τις ανάγκες που απαιτούν απελευθέρωση – απελευθέρωση επίσης από ότι είναι ανεκτό και ικανοποιητικό και βολικό – ενώ συντηρεί και δίνει άφεση αμαρτιών στη καταστροφική δύναμη και κατασταλτική λειτουργία της πλούσιας κοινωνίας. Εδώ, οι κοινωνικοί έλεγχοι απαιτούν την συντριπτική ανάγκη για τη παραγωγή και κατανάλωση σκουπιδιών, την ανάγκη για την αποχαυνωτική εργασία εκεί που δεν πια πραγματική ανάγκη, η ανάγκη για τρόπους χαλάρωσης που καταπραΰνουν και επιμηκύνουν αυτή την αποχαύνωση, η ανάγκη για τη διατήρηση τέτοιων παραπλανητικών ελευθεριών, όπως ο ελεύθερος ανταγωνισμός με ρυθμισμένες τιμές, ένας ελεύθερος τύπος που λογοκρίνει τον εαυτό της, ελεύθερη επιλογή μεταξύ μαρκών και συσκευών.

Iain McKay: Κράτος και Επανάσταση, Από τη Θεωρία Στη Πράξη

Έγιναν τρείς επαναστάσεις το 1917 – τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε αυθόρμητα με απεργίες την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, η επανάσταση τον Οκτώβριο όταν η πλειοψηφία του Δεύτερου Πανρωσικού Κογκρέσου των Σοβιέτ επέλεξε να ψηφίσει μια Μπολσεβίκικη κυβέρνηση, και αυτή που ο Ρώσος αναρχικός Voline ονόμασε Η Άγνωστη Επανάσταση στο ενδιάμεσο όταν οι εργάτες και οι χωρικοί άρχισαν να σπρώχνουν την επανάσταση από μια απλή πολιτική αλλαγή προς ένα κοινωνικό μετασχηματισμό. Η Άγνωστη Επανάσταση έγινε μάρτυρας της επανασύστασης των σοβιέτ που είχαν πρωτοεμφανιστεί στην επανάσταση του 1905 βασισμένα σε ανακλητούς εκπροσώπους εκλεγμένους από τους χώρους εργασίας, εργάτες δημιουργούσαν ενώσεις και εργοστασιακές επιτροπές και οι χωρικοί έπαιρναν την γη πίσω από τους γαιοκτήμονες ενώ πρωτόγνωρες πολιτικές ελευθερίες θεωρούνταν δεδομένες μετά την τυραννία του τσαρισμού. Ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον απλώθηκε σε όλο το κόσμο και η Οκτωβριανή Επανάσταση έγινε δεκτή από πολλούς στην επαναστατική αριστερά – αναρχικών συμπεριλαμβανομένων – ως κορύφωση της διαδικασίας. Ως το 1921 όμως οι αναρχικοί είχαν απομακρυνθεί από το καθεστώς με την κατάπνιξη της επανάστασης της Κροστάνδης για σοβιετική ελευθερία. το Μπολσεβίκικο Κράτος είχε, δίκαια, αποκηρυχθεί πολιτικά ως κομματική δικτατορία και οικονομικά ως κρατικός καπιταλισμός.

Alex Hochuli: Η Άνοδος του Bolsonaro

Η βάση του Bolsonaro είναι οι ψηφοφόροι που ταυτίζονται με τι κλασικές μελέτες του φασισμού: αντιδραστικοί μικροϊδιοκτήτες επιχειρήσεων και ελεύθεροι επαγγελματίες, συν μέλη του κρατικού κατασταλτικού μηχανισμού, της αστυνομίας και των ενόπλων δυνάμεων. Ήταν όμως η υποστήριξη των ανώτερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης – ξέρετε, οι συνετοί, καλλιεργημένοι, λογικοί τύποι – που τον προώθησαν στο πολιτικό προσκήνιο. Μέχρι τις παραμονές του πρώτου γύρου των εκλογών, είχε την στήριξη του 41 τις εκατό εκείνων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Ο επόμενος υποψήφιος είχε μόνο 16 τις εκατό. Είχε περίπου 50 τις εκατό ανάμεσα σε εκείνους που κέρδιζαν πάνω από 10 φορές το κατώτατο μισθό. Στις παραμονές του δευτέρου γύρου, η υποστήριξη του είχε εκτιναχθεί στο65 τις εκατό (έναντι 27 τις εκατό για το Haddad) μεταξύ του ανώτερου 10 τις εκατό της Βραζιλίας. Από τις τακτικά ελεγχόμενες δημογραφικές ομάδες, αυτή είναι στην οποία ο Bolsonaro είχε το μεγαλύτερο προβάδισμα. Η άνοδος του Bolsonaro δεν ήταν επανάσταση που καθοδηγούνταν από τα λούμπεν στοιχεία, αντίθετα ήταν η ενωμένη υποστήριξη της κοινωνικοπολιτικής ελίτ της Βραζιλίας, κάτι περίπου παρόμοιο με το φάσμα των ευκατάστατων ψηφοφόρων της Hilary και των Ποτέ Trump Ρεπουμπλικάνους που στηρίζουν τον Trump. Μόνο, όπως πρέπει να ξεκαθαριστεί, ο Bolsonaro δεν είναι απλά ο «Trump των Τροπικών» - είναι πολύ χειρότερος.

Mikhail Bakunin: Δευτερολογία στο Συνέδριο του Συνδέσμου για την Ειρήνη και την Ελευθερία του 1868

Επειδή απαιτώ την οικονομική και κοινωνική εξίσωση των τάξεων και των ατόμων, επειδή με το Συνέδριο των εργατών στις Βρυξέλλες [η Διεθνής], έχω ανακηρύξει τον εαυτό μου ως υποστηρικτή της συλλογικής εργασίας, έχω αποδοκιμαστεί ως κομμουνιστής. Ποια διαφορά, μου έχουν πει, υπάρχει μεταξύ κομμουνισμού και κολεκτιβισμού. Είμαι έκπληκτος, πραγματικά που ο κ. Chaudey δεν κατανοεί τη διαφορά, αυτός, ο εκτελεστής της διαθήκης του Proudhon! Απεχθάνομαι το κομμουνισμό, επειδή είναι η ακύρωση της ελευθερίας και επειδή δεν μπορώ να αντιληφθώ τίποτα δίχως ελευθερία. δεν είμαι κομμουνιστής επειδή ο κομμουνισμός εστιάζει και προκαλεί την συγκέντρωση όλης της δύναμης της κοινωνίας στο Κράτος, επειδή οδηγεί απαραίτητα στη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας στα χέρια του Κράτους, ενώ εγώ θέλω την κατάργηση του Κράτους – η ριζική εξάλειψη της αρχής αυτής της αυθεντίας και της κηδεμονίας του Κράτους, που υπό το πρόσχημα της ηθικής και του εκπολιτισμού των ανθρώπων, τους έχει ως σήμερα σκλαβώσει, καταπιέσει και εξαθλιώσει, θέλω την οργάνωση της κοινωνίας και της συλλογικής ή κοινωνικής ιδιοκτησίας από τα κάτω προς τα πάνω μέσω του ελεύθερου συνεταιρισμού, και όχι από τα πάνω προς τα κάτω με τα μέσα οποιασδήποτε εξουσίας. Επιθυμώντας την κατάργηση του Κράτους, θέλω την κατάργηση της ατομικά κληρονομούμενης ιδιοκτησίας, που είναι απλά ένας θεσμός του Κράτους, τίποτα παρά μια συνέπεια της ίδιας της αρχής του Κράτους. Αυτή είναι η έννοια με την οποία είμαι κολεκτιβιστής και καθόλου κομμουνιστής.

Giorgio Agamben: Μητρόπολη

Πιστεύω πως μια αντιπαράθεση με τα μητροπολιτικά επινοήματα θα είναι δυνατή μόνο όταν διεισδύσουμε στη διαδικασία υποκειμενοποίησης που συνεπάγεται η μητρόπολη με ένα πιο ουσιαστικό τρόπο, βαθύτερα. Επειδή πιστεύω πως το αποτέλεσμα των συγκρούσεων εξαρτάται από αυτό: στη δυνατότητα να δρας και να παρεμβαίνεις στις διαδικασίες της υποκειμενοποίησης, ώστε να φτάσουν σε εκείνο το στάδιο που θα ονομάσω στάδιο μη κυβερνησιμότητας. Η μη κυβερνησιμότητα που η εξουσία μπορεί να ναυαγήσει μέσα στη μορφή της διακυβέρνησης της, η μη κυβερνησιμότητα που σκέφτομαι είναι πάντοτε η αφετηρία κάθε πολιτικής.

Randolph Bourne: Τι είναι η εκμετάλλευση

Τι εννοώ τότε με την εκμετάλλευση; Και πρέπει να υπενθυμίσω στο φίλο μου πως η πρώτη μου βιομηχανική εμπειρία ήταν ένα από εκείνα τα στοιχειώδη μοτίβα της ζωής που, αν εντυπωθούν στο μυαλό σου αρκετά νωρίς, μένουν για να διαμορφώσουν ντους όρους με τους οποίους ερμηνεύεις το κόσμο. Η εμπειρία ήταν το να αφήσω το σχολείο για να εργαστώ για ένα μουσικό που είχε μια ιδιοφυή μικρή μηχανή με την οποία έκοβε διάτρητα χάρτινα ρολά μουσικής για τις μηχανές αναπαραγωγής που τότε άρχισαν να γίνονται δημοφιλείς. Ο έλεγχος του στα μέσα παραγωγής βασίζονταν στο ότι είχε τη μηχανή στο σπίτι του, στο οποίο πήγαινα κάθε πρωί στις οχτώ και έμενα ως τις πέντε. Παρείχε το χαρτί και τη μουσική και την ηλεκτρική ενέργεια. Εργαζόμουν ως μισθωτός , υπηρετώντας την δεξιότητα και την επιχείρηση του. Εργαζόμουν με το κομμάτι, και όλα έλεγαν στον νεαρό μου εαυτό πως εξαρτώταν μόνο από την ικανότητα και την εργατικότητα μου πόσο επιτυχημένος θα γινόμουν. Αυτό που με εξέπληξε όμως ήταν η αδιαφορία του εργοδότη μου να μου αποκρύψει πως για κάθε πόδι χαρτιού που έφτιαχνα, έπαιρνε δεκαπέντε σεντς από τον κατασκευαστή με τον οποίο είχε συμβόλαιο. Με πλήρωνε πέντε, και ενώ εργαζόμουν, περνούσε την ώρα του συνθέτοντας συμφωνίες στο δίπλα δωμάτιο. Για όσο μάθαινα την τέχνη, δεν είχα άλλο συναίσθημα για τη σχέση μας παρά ότι υπήρχε μια ακαθόριστη αδικία στον αέρα. Όταν όμως άρχισα να είμαι επικίνδυνα έξυπνος και τα εβδομαδιαία κέρδη μου αθροίζονταν πάνω από το κατάλληλο ποσό για ένα δεκαοχτάχρονο που ζούσε στο πατρικό του, αισθάνθηκα το χέρι της οικονομικής δύναμης. Η αμοιβή μου με το κομμάτι μειώθηκε στα τέσσερα και μισό σεντς. Η αθωότητα μου φλέγονταν προς την επανάσταση. Αν άξιζα πέντε σεντς για όσο μάθαινα, άξιζα περισσότερα, όχι λιγότερα αφού έμαθα. Ο αφέντης μου σταύρωσε τα χέρια. Δεν ήταν ανάγκη να δουλεύω γι’ αυτόν. Υπήρχαν γείτονες που θα το έκαναν. Μπορούσα να μείνω ή να φύγω. Ήμουν απόλυτα ελεύθερος. Και τότε με χτύπησε ο φόβος. Αυτή ήταν η μόνη μου ικανότητα, και η φοβισμένη μου απειρία γέμισε τον έξω κόσμο με τρόμους. Επέστρεψα πρόθυμα στο πάγκο μου, και όταν ο εργοδότης μου, γεμάτος με καπιταλιστικό ζήλο, έφτιαξε ακόμη μια μηχανή και έψαξε για ένα νεαρό μουσικό να την δουλέψει, πρότεινα δειλά σε ένα παλιό φίλο μου να κάνει αίτηση για τη θέση.

Antonio Negri: Ο φτωχός, ένας απειλητικός και αναντικατάστατος εχθρός

Το κίνημα της εργατικής τάξης συχνά φαντάζονταν το φτωχό ως κομμάτι του εχθρού, πλήρες μέρος αυτού του εφεδρικού βιομηχανικού στρατού που μπορούσε να επιτεθεί στην μισθωτή σχέση και να βάλει σε κίνδυνο την απασχόληση των εργαζόμενων. Ενώ οι κομμουνιστές πράγματι αποκήρυξαν τις εργατικές αριστοκρατίες, η επιφυλακτικότητα προς το φτωχό δεν θα έπαυε για όσο η ιδεολογία της εργασίας ηγεμόνευε τα μυαλά των σοσιαλιστών. Για τον Marx ο φτωχός δεν είναι ούτε παραγωγικός ούτε μη παραγωγικός: βρισκόντουσαν εκτός παραγωγής, όπως ένας άγριος είναι εκτός πολιτισμού. Όμως όπως ο άγριος σήμερα ζει σήμερα πλήρως εντός παγκοσμιοποίησης, έτσι και ο φτωχός έχει επανεισέλθει πλήρως στη κοινωνική παραγωγή. Η καταπολέμηση της φτώχειας όμως είναι επίσης ένας αγώνας εναντίον εκείνων που οργανώνουν τη φτώχια ως τη βάση του δικού τους πλούτου και της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Αν είναι αλήθεια πως ο φτωχός είναι ενταγμένος στο βιοπολιτικό μοτίβο της κοινωνικής παραγωγής, η πάλη ενάντια στη φτώχεια θα είναι συνθετική. Οι αγώνες αντίστασης και αναδιανομής είναι οι αγώνες όσων είναι σε εξαίρεση, σήμερα όμως, με την κοινωνική ενσωμάτωση της εργασίας, οι αγώνες των φτωχών συγχωνεύονται και γίνονται ένα με εκείνους των εργατών και είναι συνθετικοί. Έτσι ο φτωχός γίνεται ο πραγματικός εχθρός.

Κωστής Ρούσσος, Βαγγέλης Βραγοτέρης & Χάρης Μαλαμίδης: Η περίπτωση του ανακτημένου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ

Βασισμένη σε οργανωτικές και λειτουργικές καινοτομίες, που αποτελούν αυτό που θα ονομάζαμε ένα νέο παράδειγμα εργασίας από κοινού, η ΒΙΟ.ΜΕ. κατόρθωσε να αυξήσει, αργά αλλά σταθερά, το εισόδημα των εργαζόμενων και να δεχθεί έναν αριθμό νέων μελών (24 συνολικά), διαψεύδοντας με το τρόπο αυτό τις εξοντωτικές μειώσεις μισθών και απολύσεις που συμβαίνουν σε όλες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Συνεισφέραν επίσης στην ανάπτυξη νέων προϊόντων που καλύπτουν τις βασικές ανάγκες καθαριότητας των οικιακών και των επαγγελματικών εγκαταστάσεων, ενώ βελτιώνουν συνεχώς την ποιότητα των προϊόντων αντίθετα με τη καπιταλιστική τάση να θυσιάζεται η ποιότητα των προϊόντων στο βωμό του κέρδους. Τέλος, εναντίον της νεοφιλελεύθερης λογικής της απόκτησης γρήγορου και προσωρινού κέρδους που πάει μαζί με τη παραγωγή χρέους, η BIO.ME. βάζει εμπρός μια οπτική κοινωνικής συνεισφοράς με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους άνεργους και αναδιανέμοντας τα πλεονάσματα της πίσω στη κοινωνία. Και είναι ακριβώς αυτή η κοινωνική αλληλεπίδραση με τη κοινωνία και την τοπική κοινωνία, μια αλληλεπίδραση που έχει να κάνει με την αλληλεγγύη, το κέφι και την άμεση συνεργασία, που επισημαίνει μια πιο σημαντική διαφορά μεταξύ του ανακτημένου εργοστασίου της ΒΙΟ.ΜΕ. και άλλων μερών καπιταλιστικής παραγωγής. Καθώς η τοπική κοινωνία βοήθησε τους εργάτες να πάρουν πίσω το εργοστάσιο, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. αποφάσισαν να μοιραστούν το εργοστάσιο τους με όλα εκείνα τα κομμάτια της κοινωνίας που βρίσκονται κοντά τους.