Timothy Snyder: Ivan Ilyin, ο φασίστας φιλόσοφος πίσω από τον Putin

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα New York Review of Books. Ο Timothy Snyder καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ. Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.

«Η αλήθεια είναι πως ο φασισμός είναι μια εξιλεωτική υπερβολή πατριωτικής αυθαιρεσίας» – Ivan Ilyin,1927

«Η προσευχή μου είναι σαν ξίφος. Και το ξίφος μου είναι σαν προσευχή» – Ivan Ilyin, 1927

«Η πολιτική είναι η τέχνη της αναγνώρισης και εξουδετέρωσης του εχθρού» – Ivan Ilyin, 1948

Ο Ρώσος κοίταξε το Διάβολο στα μάτια, έβαλε το Θεό στο καναπέ του ψυχαναλυτή, και κατάλαβε πως το έθνος του μπορούσε να εξιλεώσει το κόσμο. Ο ταλανιζόμενος Θεός είπε στο Ρώσο μια ιστορία αποτυχίας. Στην αρχή ήταν ο Λόγος, αγνότητα και τελειότητα, και ο Λόγος ήταν ο Θεός. Τότε όμως ο Θεός έκανε ένα νεανικό λάθος. Δημιούργησε το κόσμο για να ολοκληρώσει τον ίδιο, αλλά αντίθετα λερώθηκε, και κρύφτηκε στη ντροπή, Του Θεού, όχι του Αδάμ, ήταν το πρωταρχικό αμάρτημα, η απελευθέρωση του ατελούς. Μόλις οι άνθρωποι ήρθαν στο κόσμο, κατανόησαν γεγονότα και βίωσαν εμπειρίες που δεν μπορούσαν να συναρμολογηθούν ξανά σε αυτό που ήταν η θέληση του Θεού. Κάθε μεμονωμένη σκέψη ή πάθος έκανε ακόμη πιο σφιχτό το αγκάλιασμα του Σατανά με το κόσμο.

Και έτσι ο Ρώσος, ένας φιλόσοφος, κατανόησε την ιστορία ως ντροπή. Τίποτα από ότι συνέβη από τη δημιουργία δεν ήταν σημαντικό. Ο κόσμος ήταν ένα συνονθύλευμα θραυσμάτων. Όσο περισσότερο προσπαθούσαν οι άνθρωποι να τον κατανοήσουν, τόσο πιο αμαρτωλός γινόταν. Η σύγχρονη κοινωνία, με το πλουραλισμό της και την πολιτισμένη της κοινωνία, βάθυνε τα ελαττώματα του κόσμου και κράτησε το Θεό στην εξορία. Η μόνη ελπίδα του Θεού ήταν πως ένα δίκαιο έθνος θα ακολουθούσε ένα Ηγέτη στη πολιτική απολυτότητα, και έτσι να αρχίσει την επισκευή του κόσμου που ίσως με τη σειρά του να εξιλεώσει το θείο. Επειδή η συνδετική αρχή του Λόγου ήταν το μόνο καλό στο σύμπαν, κάθε μέσο που μπορούσε να επισπεύσει την επιστροφή του ήταν δικαιολογημένο.

Έτσι αυτός ο Ρώσος φιλόσοφος, του οποίου το όνομα ήταν Ivan Ilyin, έφτασε στο να φανταστεί ένα Ρωσικό Χριστιανικό φασισμό. Γεννημένος το 1883, ολοκλήρωσε την διδακτορική του πάνω στη κοσμική αποτυχία του Θεού λίγο πριν τη Ρωσική Επανάσταση του 1917. Εξόριστος από τη χώρα του το 1922 από τη Σοβιετική εξουσία που απεχθανόταν, αγκάλιασε τους στόχους του Benito Mussolini και ολοκλήρωσε μια απολογία για τη πολιτική βία το 1925. Στη Γερμανική και Ελβετική εξορία, έγραψε στα 1920 και 1930 για τους Λευκούς Ρώσους εξόριστους που είχαν φύγει μετά το ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, και στα 1940 και στα 1950 για τους μελλοντικούς Ρώσους που θα έβλεπαν το τέλος της Σοβιετικής εξουσίας.

Ακούραστος εργάτης, ο Ilyin παρήγαγε είκοσι βιβλία στα ρωσικά, και ακόμη είκοσι στα γερμανικά. Μέρος του έργου του έχει παραληρηματικό και κοινότοπο χαρακτήρα, και είναι εύκολο να βρει εντάσεις και αντιφάσεις. Ένα ρεύμα σκέψης που είναι λογικό μέσα στο χρόνο, ωστόσο, είναι η μεταφυσική και η ηθική δικαιολογία για πολιτικό απολυταρχισμό, κάτι που εξέφρασε στο πρακτικό περίγραμμα ενός φασιστικού κράτους. Ένα σημαντικό πλαίσιο ήταν «ο νόμος» ή «η νομική συνείδηση» (pravosoznanie). Για το νεαρό Ilyin, που έγραφε πριν την Επανάσταση, ο νόμος ενσάρκωνε την ελπίδα πως οι Ρώσοι να συμμετάσχουν σε μια οικουμενική συνειδητότητα που θα επέτρεπε στη Ρωσία να δημιουργήσει ένα σύγχρονο κράτος. Για τον ώριμο, αντεπαναστάτη Ilyin, μια συγκεκριμένη συνειδητότητα («καρδιά» ή «ψυχή», όχι «νους») επέτρεψε στους Ρώσους να βιώσουν τις αυθαίρετες αξιώσεις της εξουσίας ως νόμο. Αν και πέθανε ξεχασμένος, το 1954, το έργο του Ilyin αναστήθηκε μετά τη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, και οδηγεί τους άνδρες που κυβερνούν σήμερα τη Ρωσία.

Η Ρωσική Ομοσπονδία του πρώιμου εικοστού πρώτου είναι μια νέα χώρα, δημιουργημένο το 1991 από τα εδάφη της Ρωσικής δημοκρατίας της Σοβιετικής Ένωσης. Είναι πιο μικρή από την παλιά Ρωσική Αυτοκρατορία, και χωρίζεται από αυτή από τις ενδιάμεσες εφτά δεκαετίες σοβιετικής ιστορίας. Ωστόσο η Ρωσική Ομοσπονδία του σήμερα μοιάζει με τη Ρωσική Αυτοκρατορία της νεότητας του Ilyin, σε ένα καίριο σημείο: δεν έχει καθιερώσει τη νομιμότητα ως την αρχή της διακυβέρνησης. Η διαδρομή της αντίληψης του Ilyin για το νόμο, από τον όλο ελπίδα οικουμενισμό στον αυθαίρετο εθνικισμό ακολουθήθηκε στο λόγο Ρώσων πολιτικών, του Vladimir Putin συμπεριλαμβανομένου. Επειδή ο Ilyin βρήκε τρόπο να παρουσιάσει την αποτυχία της νομιμότητας ως ρωσικό προσόν, οι Ρώσοι κλεπτοκράτες χρησιμοποιούν τις ιδέες του για να παρουσιάσουν την οικονομική ανισότητα ως εθνική αθωότητα. Κατά τα τελευταία χρόνια, ο Vladimir Putin επίσης χρησιμοποίησε μερικές από τις πιο ειδικές ιδέες του Ilyin γύρω από την γεωπολιτική στη προσπάθεια του να ερμηνεύσει το καθήκον της ρωσικής πολιτικής από την προσπάθεια μεταρρύθμισης στο εσωτερικό στην εξαγωγή αρετής στο εξωτερικό. Με την μεταμόρφωση της διεθνούς πολιτικής σε μια συζήτηση «πνευματικών απειλών», το έργο του Ilyin βοήθησε τη ρωσική ελίτ να παρουσιάσουν την Ουκρανία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες ως υπαρξιακούς κινδύνους για τη Ρωσία.

*

Ο Ivan Ilyin ήταν ένας φιλόσοφος που αντιμετώπισε τα ρωσικά προβλήματα με Γερμανούς στοχαστές. Αυτό ήταν κάτι τυπικό για το τόπο και το χρόνο. Ήταν παιδί στης Αργυρής Περιόδου, της ύστερης αυτοκρατορίας της δυναστείας των Romanov. Ο πατέρας του ήταν Ρώσος ευγενής, η μητέρα του μια Γερμανίδα προτεστάντισσα που είχε ασπαστεί την ορθοδοξία. Ως φοιτητής στη Μόσχα μεταξύ 1901 και 1906, το πραγματικό αντικείμενο του Ilyin ήταν η φιλοσοφία, που σήμαινε την ηθική σκέψη του του Immanuel Kant (1724-1804). Για τους νεοκαντιανούς, που τότε κυριαρχούσαν στα πανεπιστήμια σε όλη την Ευρώπη όπως και στη Ρωσία, οι άνθρωποι διέφεραν από την υπόλοιπη δημιουργία από τη δυνατότητα τους για λογική που τους επέτρεπε να κάνουν έλλογες επιλογές. Οι άνθρωποι μπορούσαν έτσι να υποταγούν ελεύθερα στο νόμο, αφού μπορούσαν να συλλάβουν και να αποδεχτούν το πνεύμα του.

Ο νόμος ήταν έτσι το αντικείμενο του μεγάλου πόθου των σκεπτόμενων ρωσικών τάξεων. Οι Ρώσοι μελετητές του νόμου, ίσως περισσότερο από τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους, μπορούσαν να τον δουν ως πηγή πολιτικού μετασχηματισμού. Ο νόμος έμοιαζε να προσφέρει το αντίδοτο στο αρχαίο ρωσικό πρόβλημα του proizvol, της αυθαίρετης διακυβέρνησης από αυταρχικούς τσάρους. Ακόμη και ως ελπιδοφόρος νεαρός άνδρας, ωστόσο ο Ilyin πάλευε να δει το ρωσικό λαό ως τα πλάσματα της λογικής που φαντάζονταν ο Kant. Περίμενε την αναμενόμενη μεγάλη εξέγερση που θα επέσπευδε την εκπαίδευση των μαζών της Ρωσίας. Όταν ο Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος δημιούργησε τις συνθήκες για μια επανάσταση το 1905, ο Ilyin υπερασπίστηκε το δικαίωμα της ελεύθερης συνάθροισης. Με την φίλη του, Natalia Vokach, μετέφρασε ένα γερμανικό αναρχικό φυλλάδιο στα ρωσικά. Ο τσάρος εξαναγκάστηκε να παραχωρήσει νέο σύνταγμα το 1906, που δημιούργησε ένα νέο ρωσικό κοινοβούλιο. Αν και επιλεγμένο με ένα τρόπο που εγγυόταν την εξουσία των τάξεων των γαιοκτημόνων , το κοινοβούλιο είχε την εξουσία να νομοθετεί. Ο τσάρος διέλυσε το κοινοβούλιο δύο φορές, και τότε παράνομα άλλαξε το εκλογικό σύστημα για να εξασφαλίσει πως θα ήταν ακόμη πιο συντηρητικό. Ήταν αδύνατο δει το νέο σύνταγμα ως κάτι που έφερε το κράτος δικαίου στη Ρωσία.

Έχοντας προσληφθεί από το πανεπιστήμιο για να διδάξει νομική το 1909, ο Ilyin δημοσίευσε ένα όμορφο άρθρο και στα ρωσικά (1910) και στα γερμανικά (1913) πάνω στις εννοιολογικές διαφορές μεταξύ νόμου και εξουσίας. Ωστόσο, πως ν κάνεις το νόμο λειτουργικό στη πράξη και να είναι σημαντικός στη ζωή; Ο Kant έμοιαζε να αφήνει ανοιχτό ένα κενό μεταξύ του πνεύματος του νόμου και της πραγματικότητας της αυτοκρατορίας. Ο G.W.F. Hegel (1770-1831), ωστόσο, πρόσφερε ελπίδα με το να προτείνει πως αυτή και άλλες επώδυνες εντάσεις θα λυνόταν με το καιρό. η ιστορία, όπως ο γεμάτος ελπίδα Ilyin διάβαζε τον Hegel, ήταν η βαθμιαία είσοδος του Πνεύματος (Geist) στο κόσμο. Κάθε εποχή υπερέβαινε τη προηγούμενη και έφερνε μια κρίση ου υποσχόταν την επόμενη. Οι κτηνώδεις μάζες θα καταλήξουν να μοιάζουν φωτισμένους φίλους, οι φωτιές της καθημερινής ζωής θα υποταχθούν στη πολιτική τάξη.

Ο φιλόσοφος που κατανοεί αυτό το μήνυμα γίνεται το όχημα του Πνεύματος, προκαλώντας πάντοτε τις προοπτικές. Όπως και άλλοι Ρώσοι διανοούμενοι της δικής του και προηγούμενων γενιών, ο νεαρός Ilyin γοητεύτηκε από το Hegel, και το 1912 προκήρυξε μια «Χεγκελιανή αναγέννηση». Ωστόσο, όπως ο τεράστιος ρωσικός πληθυσμός της υπαίθρου του είχε δημιουργήσει δεύτερες σκέψεις γύρω από την ευκολία μεταλαμπάδευσης του νόμου στη ρωσική κοινωνία, έτσι και η εμπειρία του της σύγχρονης ζωής στα αστικά κέντρα του άφησε αμφιβολίες για το κατά πόσο η ιστορική αλλαγή ήταν απλά ζήτημα του Πνεύματος. Έβρισκε τους Ρώσους, ακόμη και εκείνους της δικής του τάξης και περιβάλλοντος στη Μόσχα, να είναι αηδιαστικά σαρκικούς. Σε συζητήσεις για τη φιλοσοφία και τη πολιτική στα 1910, κατηγόρησε τους αντιπάλους του για «σεξουαλική διαστροφή».

Το 1913, ο Ilyin ανησυχούσε πως αυτή η διαστροφή ήταν εθνικό ρωσικό σύνδρομο, και πρότεινε τον Sigmund Freud (1856-1939) ως σωτήρα της Ρωσίας. Στην ανάγνωση του Freud από τον Ilyin, ο πολιτισμός προέκυψε από μια συλλογική συμφωνία για καταστολή των βασικών ορμών. Το άτομο πλήρωνε ένα ψυχολογικό τίμημα για τη θυσία της φύσης του στη κουλτούρα. Μόνο μέσα από μακροχρόνιες συμβουλευτικές πάνω στο καναπέ του ψυχαναλυτή, μπορούσε η ασυνείδητη εμπειρία να βγει στην επιφάνεια ως συνείδηση. Η ψυχανάλυση έτσι πρόσφερε μια πολύ διαφορετική εικόνα σκέψης από ότι η χεγκελιανή φιλοσοφία όταν σπούδαζε ο Ilyin. Καθώς ο Ilyin ετοίμαζε την διδακτορική του πάνω στον Hegel, παρουσίασε τον εαυτό του ως το πρωτοπόρο της ρωσικής εθνικής ψυχοθεραπείας, ταξιδεύοντας με τη Natalia στη Βιέννη to M;ah toy 1914 για συνεδρίες με το Freud. Έτσι το ξέσπασμα του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε τον Ilyin στη Βιέννη, τη πρωτεύουσα της μοναρχίας των Habsburg, ενός από τους εχθρούς της Ρωσίας τώρα πια.

«Οι εσωτερικοί μου Γερμανοί», έγραφε ο Ilyin σε ένα φίλο το 1915 «με ανησυχούν περισσότερο από τους εξωτερικούς», τα βασίλεια της Γερμανίας και των Αψβούργων έκαναν πόλεμο εναντίον της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ο «εσωτερικός Γερμανός» που βοήθησε τον Ilyin να κατακτήσει του άλλους, ήταν ο φιλόσοφος Edmund Husserl (1859-1938), ο ιδρυτής της σχολής σκέψης γνωστής ως φαινομενολογίας, προσπάθησε να περιγράψει τη μέθοδο με την οποία ο φιλόσοφος σκέφτεται τον εαυτό του μέσα στο κόσμο. Ο φιλόσοφος επεδίωξε να ξεχάσει την ίδια του τη προσωπικότητα και προηγούμενες υποθέσεις, και προσπάθησε να βιώσει ένα ζήτημα με τους όρους του ίδιου του ζητήματος. Όπως το έθεσε ο Ilyin, ο φιλόσοφος πρέπει να κατακτά ψυχικά (perezhit) το αντικείμενο του ερωτήματος μέχρι να φτάσει σε αυταπόδεικτη και εξαντλητική καθαρότητα (ochevidnost).

Η μέθοδος του Husserl απλοποιήθηκε από τον Ilyin σε μια «φιλοσοφική πράξη» όπου ο φιλόσοφος να ακινητοποιήσει το σύμπαν το σύμπαν και των πάντων μέσα σε αυτό – άλλους φιλοσόφους, το κόσμο, το Θεό – με το να ακινητοποιήσει το μυαλό του. Ως ορθόδοξος πιστός που περιεργάζεται ένα εικόνισμα, ο Ilyin πίστευε (αντίθετα από τον Husserl) πως θα μπορούσε να δει μια μεταφυσική πραγματικότητα μέσα από τη φυσική. Όπως έγραφε στη διατριβή του για τον Hegel, αντιλαμβάνονταν το θείο ζήτημα σε φιλοσοφικό πλαίσιο, και το ακινητοποίησε στη θέση του. Ο Hegel εννοούσε το Θεό όταν έγραφε για Πνεύμα, συμπέρανε ο Ilyin, και ο Hegel είχε άδικο να βλέπει κινητικότητα στην ιστορία. Ο Θεός δεν μπορούσε να εμφανιστεί ο ίδιος στο κόσμο, αφού η ουσία του Θεού ήταν ασύμβατα διαφορετική από την ουσία του κόσμου. Ο Hegel δεν μπορούσε να δείξει πως κάθε γεγονός συνδέονταν σε μια αρχή, πως κάθε ατύχημα ήταν κομμάτι του σχεδίου, πως κάθε λεπτομέρεια ήταν κομμάτι του όλου, και ούτω καθ’ εξής. Ο Θεός είχε ξεκινήσει την ιστορία και στη συνέχεια μπλοκαρίστηκε από κάθε άλλη επιρροή.

Ο Ilyin ήταν αρκετά τυπικός Ρώσος διανοούμενος όσον αφορά στην ταχεία και ανθουσιώδη αποδοχή των Γερμανικών ιδεών. Στη διατριβή του ήταν σε θέση, χάρη στη δική του ιδιαίτερη κατανόηση του Husserl, να φέρει μια κάποια τάξη στους «εσωτερικούς του Γερμανούς». Ο Kant είχε θέσει το αρχικό πρόβλημα για ένα Ρώσο πολίτικό στοχαστή: πως να καθιερώσεις το κράτος δικαίου. Ο Hegel έμοιαζε να προσφέρει μια λύση, ένα Πνεύμα που προχωρά μέσα από την ιστορία. Ο Freud είχε επαναπροσδιορίσει το πρόβλημα της Ρωσίας ως σεξουαλικό παρά πνευματικό. Ο Husserl επέτρεψε στον Ilyin να μεταφέρει την ευθύνη για τη πολιτική αποτυχία και τη σεξουαλική ανησυχία στο Θεό. Η φιλοσοφία σήμαινε την σκέψη που επέτρεπε την επαφή με το Θεό και άρχισε τη θεραπεία του Θεού. Ο φιλόσοφος είχε πάρει τον έλεγχο και τα πάντα ήταν φανερά: άλλοι φιλόσοφοι, ο κόσμος, ο Θεός. Ωστόσο, ακόμη και αφού έγινε η επαφή με το θεϊκό, η ιστορία συνέχισε, «η ροή των γεγονότων» συνέχισε να κυλά.

Πράγματι, καθώς ο Ilyin αναλογίζονταν το Θεό, οι άνθρωποι σκότωναν και πέθαιναν κατά εκατομμύρια στα πεδία των μαχών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Ilyin έγραφε τη διατριβή του καθώς η Ρωσική Αυτοκρατορία κέρδιζε και έχανε περιοχές στο Ανατολικό Μέτωπο του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου. Το Φεβρουάριο του 1917, το τσαρικό καθεστώς αντικαταστάθηκε από μια νέα συνταγματική τάξη. Η νέα κυβέρνηση παρέπαιε καθώς συνέχισε έναν ακριβό πόλεμο. Εκείνο τον Απρίλιο, η Γερμανία έστειλε τον Vladimir Lenin στη Ρωσία σε ένα σφραγισμένο τραίνο, και οι Μπολσεβίκοι του πραγματοποίησαν μια δεύτερη επανάσταση το Νοέμβρη, υποσχόμενοι γη στους χωρικούς και ειρήνη σε όλους. Ο Ilyin στο μεταξύ προσπαθούσε να συγκεντρώσει την επιτροπή ώστε να παρουσιάσει τη διατριβή του. Μέχρι να το κάνει, το 1918, οι Μπολσεβίκοι ήταν στην εξουσία, ο Κόκκινος στρατός τους πολεμούσε σε ένα εμφύλιο πόλεμο, και η Τσέκα υπερασπίζονταν την επανάσταση μέσω του τρόμου.

Ο 1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος έδωσε στους επαναστάτες την ευκαιρία τους, και με τον ίδιο τρόπο άνοιξε το δρόμο και σε αντεπαναστάτες. Σε όλη την Ευρώπη, άνδρες στην ακροδεξιά αντιμετώπιζαν την Μπολσεβίκικη Επανάσταση ως ένα είδος ευκαιρίας· και το δράμα της επανάστασης και της αντεπανάστασης παίχτηκε, με διαφορετικά αποτελέσματα, στη Γερμανία, την Ουγγαρία, και την Ιταλία. Πουθενά δεν ήταν η σύγκρουση τόσο μακρόχρονη, αιματηρή, και παθιασμένη όσο στις περιοχές την πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας, όπου ο εμφύλιος πόλεμος διήρκησε για χρόνια, έφερε λιμό και πογκρόμ, και κόστισε σχεδόν όσες ζωές και ο ίδιος ο 1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην Ευρώπη γενικά, αλλά στη Ρωσία ιδιαίτερα, η τρομακτική απώλεια ζωής, η φαινομενικά ατελείωτη διχόνοια, και η πτώση της αυτοκρατορίας έφερε μια ιδιαίτερη πιθανότητα σε ιδέες που διαφορετικά ίσως θα έμεναν άγνωστες ή φαίνονταν άσχετες. Δίχως το πόλεμο, ο Λενινισμός θα ήταν μάλλον μια υποσημείωση στην ιστορία της Μαρξιστικής σκέψης· δίχως την επανάσταση του Lenin, ο Ilyin ίσως να μην είχε αντλήσει δεξιά πολιτικά συμπεράσματα από τη διατριβή του.

Ο Lenin και ο Ilyin δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον, αλλά η συνάντηση τους στην επανάσταση και την αντεπανάσταση ήταν ωστόσο απίστευτη. Το πατρωνυμικό του Lenin ήταν «Ilyich» και έγραφε με το ψευδώνυμο «Ilyin», και ο πραγματικός Ilyin ανέλυσε κάποιο από το ψευδώνυμο έργο. Όταν ο Ilyin συνελήφθηκε από την Τσέκα ως εχθρός της επανάστασης, ο Lenin παρέμβηκε υπέρ του σε μια χειρονομία σεβασμού προς το φιλοσοφικό έργο του Ilyin. Η πνευματική αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο ανδρών, που άρχισε το 1917 και συνεχίζεται στη σημερινή Ρωσία, άρχισε από μια κοινή εκτίμηση της χεγκελιανής υπόσχεσης για απολυτότητα. Και οι δύο άνδρες ερμήνευσαν το Hegel με ριζοσπαστικούς τρόπους, συμφωνώντας μεταξύ τους σε σημαντικά σημεία όπως η ανάγκη να καταστρέψουν τις μεσαίες τάξης, διαφωνώντας για τη τελική μορφή της αταξικής κοινωνίας.

Ο Lenin αποδέχτηκε με το Hegel πως η ιστορία ήταν μια υπόθεση προόδου μέσα από τη σύγκρουση. Ως Μαρξιστής, πίστευε πως η σύγκρουση ήταν μεταξύ τις κοινωνικές τάξεις: η αστική τάξη η οποία είχε περιουσία και το προλεταριάτο που επέτρεπε τα κέρδη. Ο Lenin πρόσθεσε στο Μαρξισμό την υπόθεση πως η εργατική τάξη, αν και γεννημένη από το καπιταλισμό και προοριζόμενη να πάρει τα επιτεύγματα του, χρειάζονταν καθοδήγηση από ένα πειθαρχημένο κόμμα που κατανοούσε τους κανόνες της ιστορίας. Το 1917, ο Lenin έφτασε μέχρι να ισχυριστεί πως οι άνθρωποι που ήξεραν τους κανόνες της ιστορίας και επίσης ήξεραν και πότε να τους σπάσουν – με το να ξεκινήσουν μια σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσική Αυτοκρατορία, όπου ο καπιταλισμός ήταν αδύναμος και η εργατική τάξη μικροσκοπική. Ωστόσο ο Lenin δεν αμφέβαλε ποτέ πως υπήρχε μια καλή ανθρώπινη φύση, παγιδευμένη από ιστορικές συνθήκες, και έτσι υποκείμενη στην απελευθέρωση μέσα από ιστορική δράση.

Μαρξιστές όπως ο Lenin ήταν άθεοι. Πίστευαν πως με το Πνεύμα, ο Hegel εννοούσε το Θεό ή κάποια άλλη θεολογική έννοια, και αντικατέστησε το Πνεύμα με τη κοινωνία. Ο Ilyin δεν ήταν τυπικός χριστιανός, πίστευε όμως στο Θεό. Ο Ilyin συμφωνούσε με τους Μαρξιστές πως ο Hegel εννοούσε το Θεό, και έλεγε πως ο Θεός του Hegel δημιούργησε ένα κατεστραμμένο κόσμο. Για τους Μαρξιστές η ιδιωτική ιδιοκτησία εξυπηρετούσε τη λειτουργία του πρωταρχικού αμαρτήματος, και η κατάργησή της θα απελευθέρωνε το καλό στον άνθρωπο. Για τον Ilyin, η πράξη της θείας δημιουργίας ήταν η ίδια το πρωταρχικό αμάρτημα. Δεν υπήρξε ποτέ μια καλή στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία, και κανένα εγγενές καλό στους ανθρώπους. Οι Μαρξιστές είχαν δίκιο να μισούν τις μεσαίες τάξεις, και πράγματι δεν τις μισούσε αρκετά. Η «πολιτισμένη κοινωνία» της μεσαίας τάξης περιχαρακώνει πολλαπλά συμφέροντα που ανακατεύουν ελπίδες για μια «ακατανίκητη εθνική οργάνωση» που χρειάζεται ο Θεός. Επειδή οι μεσαίες τάξεις μπλοκάρουν το Θεό, πρέπει να παραμεριστούν από μια αταξική εθνική κοινότητα. Όμως δεν υπάρχει ιστορική τάση, καμιά ιστορική ομάδα, που θα πραγματοποιήσει αυτό το έργο. Η σπουδαία μεταμόρφωση από τη σατανική ατομικότητα στην θεία απολυτότητα πρέπει να ξεκινήσει κάπου πέρα από την ιστορία.

Σύμφωνα με τον Ilyin, η απελευθέρωση θα προέρχονταν όχι από τη κατανόηση της ιστορίας, αλλά από την καταστροφή της. επειδή το γήινο ήταν τόσο διεφθαρμένο και το θείο ανέφικτο, η πολιτική σωτηρία θα ερχόταν από βασίλειο της φαντασίας. Το 1917, ο Ilyin ήταν ακόμη γεμάτος ελπίδα πως η Ρωσία θα γινόταν ένα κράτος δικαίου. Η επανάσταση του Lenin εξασφάλισε πως ο Ilyin από εκεί και έπειτα θα θεωρούσε τις δικές του πολιτικές ιδέες ως πολιτικές. Ο Μπολσεβικισμός είχε αποδείξει πως ο κόσμος του Θεού ήταν τόσο ελλαττωματικός όσο ισχυρίζονταν ο Ilyin. Αυτό που ο Ilyin θα ονόμαζε «η άβυσσος του αθεϊσμού» του νέου καθεστώτος ήταν η τελική επιβεβαίωση των ελαττωμάτων του κόσμου, και η δύναμη των σύγχρονων ιδεών να τα ενισχύει.

Αφού εγκατέλειψε τη Ρωσία, ο Ilyin θα επέμενε πως η ανθρωπότητα χρειάζονταν ήρωες, υπερμεγέθεις χαρακτήρες πέρα από την ιστορία, ικανές να υποτάξουν τον εαυτό τους στην εξουσία. Στη διατριβή του, αυτή η πολιτική ήταν συνυπεύθυνη στην επιθυμία για μια απολυτότητα που έλειπε και την υπόθεση πως το έθνος μπορούσε να ξεκινήσει την ανόρθωσή του. Ήταν μια ιδεολογία που περίμενε μορφή και όνομα.

*

Ο Ilyin εγκατέλειψε τη Ρωσία 1922, τη χρονιά που ιδρύθηκε η Σοβιετική Ένωση. Η φαντασία του σύντομα σαγηνεύτηκε από την Πορεία στη Ρώμη του Benito Mussolini, το πραξικόπημα που εγκαθίδρυσε το πρώτο φασιστικό καθεστώς στο κόσμο. Ο Ilyin ρίχνε πειστεί πως τολμηρές κινήσεις από τολμηρούς άνδρες μπορούσε να σημάνει η έναρξη της καταστροφής του ελλαττωματικού χαρακτήρα της ύπαρξης. Επισκέφτηκε την Ιταλία και δημοσίευσε άρθρα για τον Il Duce ενώ έγραφε το βιβλίο, On the Use of Violence to Resist Evil (1925). Αν η διατριβή του Ilyin είχε θέσει τις βάσεις της μεταφυσικής υπεράσπισης του φασισμού, αυτό το βιβλίο ήταν η δικαιολόγηση ενός συστήματος που ερχόταν. Η διατριβή περιέγραφε την χαμένη απολυτότητα που εξαπολύθηκε από έναν ανόητο Θεό· το δεύτερο βιβλίο εξηγούσε τους περιορισμούς των διδαχών του Υιού του Θεού. Έχοντας κατανόησης το τραύμα του Θεού, ο Ilyin τώρα «κοίταζε το Διάβολο στα μάτια».

Έτσι διάσημες διδαχές του Ιησού, όπως περιγράφονταν στο κατά Μάρκο Ευαγγέλιο, πήραν μια απροσδόκητη έννοια στις ερμηνείες του Ilyin. «Μη κρίνετε», λέει ο Ιησούς, «ώστε να μη κριθείτε». Αυτό το γνωστό απόφθεγμα που κάνει έκκληση στο στοχασμό συνεχίζει:

«Γιατί με όποια κρίση κρίνετε, θα κριθείτε: και όποιο μέτρο χρησιμοποιήσετε, θα χρησιμοποιηθεί για να μετρηθείτε. Και κοιτάτε προσεκτικά την ακίδα στο μάτι του αδερφού σας, αλλά αγνοείτε το παλούκι που έχει μπει στο δικό σας μάτι. Ή θα πείτε στον αδερφό σας: Άσε με να βγάλω την ακίδα από το μάτι σου· και, κοίτα, ένα παλούκι είναι το δικό μου μάτι; Υποκριτές, πρώτα βγάλτε το παλούκι από το μάτι σας· και τότε θα βλέπετε πιο καθαρά να βγάλετε την ακίδα από το μάτι του αδερφού σας».

Για τον Ilyin, αυτές ήταν οι λέξεις ενός αποτυχημένου Θεού με ένα καταδικασμένο Γιό. Στη πραγματικότητα, ένας δίκαιος άνδρας δεν αναλογίζεται τις δικές του πράξεις ή προσπαθεί να δει την οπτική ενός άλλου, σκέφτηκε, αναγνώριζε το απόλυτο καλό και κακό, και ονόμαζε τους εχθρούς που έπρεπε να καταστραφούν. Η σωστή ερμηνεία του περάσματος «μη κρίνετε» ήταν πως κάθε μέρα ήταν μέρα της κρίσης, και πως οι άνθρωποι θα κρίνονταν που δε σκότωσαν τους εχθρούς του Θεού όταν είχαν την ευκαιρία. Στην απουσία του Θεού, ο Ilyin καθόρισε ποιοι ήταν αυτοί οι εχθροί.

Η πιο γνωστή ίσως από τις διδαχές του Ιησού είναι το να αγαπάς τον εχθρό σου, από το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο: «Έχετε ακούσει αυτό που έχει ειπωθεί, οφθαλμός έναντι οφθαλμού, δόντι έναντι δοντιού: Αλλά σας λέω, πρέπει να αντισταθείτε στο κακό: και αν κάποιος σας χτυπήσει στο δεξί μάγουλο να γυρίσετε και το άλλο». Ο Ilyin επέμενε πως το αντίθετο εννοούνταν. Αν κατανοηθεί κανονικά, αγάπη σήμαινε απολυτότητα. Δεν ήταν είχε σημασία αν κάποιο άτομο προσπαθεί να αγαπήσει ένα άλλο άτομο. Το άτομο αγαπούσε μόνο αν ήταν πλήρως υποταγμένο στη κοινότητα. Το να βυθιστεί σε μια τέτοια αγάπη έπρεπε να παλέψει «ενάντια στους εχθρούς της θείας τάξης στη γη». Ο χριστιανισμός ουσιαστικά σήμαινε να καλέσεις τον ορθολογικά σκεπτόμενο φιλόσοφο για να εφαρμόσει αποφασιστική βία στο όνομα της αγάπης. Ο καθένας που αποτύγχανε να δεχτεί τη λογική αυτή ήταν όργανο του Σατανά: «Εκείνος που αντιστρατεύεται αυτό τον ευγενικό αγώνα ενάντια στο διάβολο είναι ο ίδιος ο διάβολος».

Έτσι η θεολογία γίνεται πολιτική. Οι δημοκρατίες δεν αντιτάσσονταν στον Μπολσεβικισμό, αλλά τον διευκόλυναν, και πρέπει να καταστραφούν. Ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί η διάδοση του κακού ήταν να τσακιστούν οι μεσαίες τάξεις, να εξολοθρευθεί η πολιτική της κοινωνία, και να μεταμορφωθεί ο ατομισμός και η καθολική κατανόηση τους περί νόμου σε μια συνείδηση εθνικής υποταγής. Ο Μπολσεβικισμός δεν ήταν αντίδοτο στη νόσο των μεσαίων τάξεων, αλλά η πλήρης εξολόθρευση της ασθένειας της. η Σοβιετική και οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να εκδιωχτούν με βίαια πραξικοπήματα.

Ο Ilyin χρησιμοποιούσε τη λέξη Πνεύμα (dukh) για να περιγράψει την έμπνευση των φασιστών. Η αρπαγή της εξουσίας από τους φασίστες , έγραφε, ήταν μια «πράξη σωτηρίας». Ο φασίστας είναι ο πραγματικός λυτρωτής, αφού κατανοεί πως είναι ο εχθρός αυτός που πρέπει να θυσιαστεί. Ο Ilyin πήρε από το Mussolini την ιδέα της «ευγενούς θυσίας» που ο οι φασίστες κάνουν με το αίμα των άλλων. (Μιλώντας για το Ολοκαύτωμα το 1943, ο Heinrich Himmler θα εξυμνούσε τους άνδρες του των SS με ακριβώς αυτούς του όρους».

Ο Ilyin καταλάβαινε το ρόλο του ως Ρώσος διανοούμενος στην αναπαραγωγή των φασιστικών ιδεών σε ένα ιδιαίτερο ρωσικό ιδίωμα. Σε ένα ποίημα στο πρώτο αριθμό ενός περιοδικού που επιμελούνταν μεταξύ 1927 και 1930, πρόσφερε το κατάλληλο σύνθημα κατήχησης: «Η προσευχή μου είναι το ξίφος μου. Και το ξίφος μου είναι η προσευχή μου». Ο Ilyin αφιέρωσε το ογκώδες βιβλίου του On the Use of Violence to Resist Evil (1925) στους Λευκούς, τους άνδρες που είχαν αντισταθεί στη Μπολσεβίκικη Επανάσταση. Προορίζονταν ως οδηγός για το μέλλον τους.

Αυτό που απασχολούσε κυρίως τον Ilyin ήταν πως οι Ιταλοί και όχι οι Ρώσοι εφηύραν το φασισμό: «Γιατί οι Ιταλοί τα κατάφεραν εκεί που εμείς αποτύχαμε;». γράφοντας για το μέλλον του ρωσικού φασισμού το 1927, προσπάθησε να καθιερώσει τη ρωσική πρωτοκαθεδρία με το να θεωρεί τη Λευκή αντίσταση στους Μπολσεβίκους ως την προϊστορία του φασιστικού κινήματος συνολικά. Το λευκό κίνημα ήταν επίσης «βαθύτερο και ευρύτερο» από το φασισμό επειδή είχε διατηρήσει μια σύνδεση με τη θρησκεία και την ανάγκη για απολυτότητα. Ο Ilyin διακήρυξε προς «τους Λευκούς αδερφούς μου, τους φασίστες», πως μια μειονότητα πρέπει να αρπάξει την εξουσία στη Ρωσία. Ο καιρός θα ερχόταν. Το «Λευκό Πνεύμα» ήταν αιώνιο.

Η διακήρυξη ενός φασιστικού μέλλοντος στη Ρωσία από τον Ilyin στα 1920, ήταν απόλυτη ακύρωση των ελπίδων του στα 1910 πως η Ρωσία μπορούσε να γίνει κράτος δικαίου. «Η ουσία του ζητήματος», έγραψε ο Ilyin, «είναι πως ο φασισμός είναι μια εξιλεωτική υπερβολή πατριωτικών αυθαιρεσιών». Η αυθαιρεσία (proizvol), κεντρική ιδέα σε όλες τις σύγχρονες πολιτικές συζητήσεις, ήταν ο μπαμπούλας όλων των Ρώσων μεταρρυθμιστών που αναζητούν βελτίωση μέσω του νόμου. Τώρα η proizvol ήταν πατριωτική. Η λέξη για το «εξιλεωτικό» (spasytelnii), είναι μια ακόμη κεντρική χριστιανική αντίληψη. Είναι το επίθετο που οι Ρώσοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αποδίδουν στη θυσία του Χριστού πάνω στο Σταυρό, το θάνατο του Ενός για τη σωτηρία των πολλών. Ο Ilyin το χρησιμοποιεί για να υπονοήσει το φόνο των ξένων, έτσι ώστε το έθνος να μπορέσει να αναλάβει το έργο της απόλυτης πολιτικής που ίσως αργότερα εξιλεώσει ένα χαμένο Θεό.

Σε μια πρόταση, δύο καθολικές ιδέες, νόμος και Χριστιανισμός, καταστρέφονται. Ένα πνεύμα ανομίας αντικαθιστά το πνεύμα του νόμου, ένα πνεύμα φόνου αντικαθιστά το πνεύμα του οίκτου.

*

Αν και ο Ilyin εμπνεύστηκε από τη φασιστική Ιταλία, το σπίτι ως πολιτικού πρόσφυγα μεταξύ 1922 και 1938 ήταν η Γερμανία. Ως υπάλληλος του Ρωσικού Ινστιτούτου Μελετών (Russisches Wissenschaftliches Institut), ήταν ακαδημαϊκός δημόσιος υπάλληλος. Ήταν από το Βερολίνο που παρακολουθούσε τη πάλη διαδοχής μετά το θάνατο του Lenin που έφερε τον Joseph Stalin στην εξουσία. Στη συνέχεια παρακολούθησε τη προσπάθεια του Stalin να μεταμορφώσει τη πολιτική νίκη των Μπολσεβίκων σε κοινωνική επανάσταση. Το 1933, ο Ilyin δημοσίευσε ένα μακροσκελές βιβλίο στα Γερμανικά, για το λιμό που προέκυψε από τη κολεκτιβοποίηση της σοβιετικής γεωργίας.

Γράφοντας στα ρωσικά για τους Ρώσους εμιγκρέδες, ο Ilyin ήταν από τους πρώτους που χαιρέτησαν την αρπαγή της εξουσίας από τον Hitler το 1933. Ο Hitler, κατά τη γνώμη του Ilyin, έκανε καλά, να αναστείλει το κράτος δικαίου μετά τον Εμπρησμό στο Ράιχσταγκ τον Φεβρουάριο του 1933. Ο Ilyin παρουσίασε το Hitler, όπως το Mussolini, ως ένα Ηγέτη πέρα από την ιστορία του οποίου ο ρόλος ήταν εντελώς αμυντικός. «Έπρεπε να υπάρξει μια αντίδραση στο Μπολσεβικισμό», έγραψε ο Ilyin, «και ήρθε». Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός είχε καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά «όσο ο Mussolini καθοδηγεί την Ιταλία και ο Hitler καθοδηγεί την Γερμανία, η Ευρωπαϊκή κουλτούρα κερδίζει αναστολή εκτέλεσης». Οι Ναζί ενσάρκωναν ένα «Πνεύμα» (Dukh) που οι Ρώσοι πρέπει να αποκτήσουν.

Σύμφωνα με τον Ilyin, οι Ναζί είχαν δίκιο να μποϋκοτάρουν τις Εβραϊκές επιχειρήσεις και να κατηγορήσουν τους Εβραίους συλλογικά για τα κακά που είχαν πέσει πάνω στην Γερμανία. Πάνω από όλα, ο Ilyin ήθελε να πείσει τους Ρώσους και τους άλλους Ευρωπαίους πως ο Hitler είχε δίκιο να αντιμετωπίζει τους Εβραίους ως παράγοντες του Μπολσεβικισμού. Αυτή η «Εβραιομπολσεβίκικη» ιδέα, όπως την αντιλαμβάνονταν ο Ilyin, ήταν αυτό που συνέδεε τους Λευκούς και τους Ναζί. Ο ισχυρισμός πως οι Εβραίοι ήταν Μπολσεβίκοι και πως οι Μπολσεβίκοι ήταν Εβραίοι ήταν Λευκή προπαγάνδα στη διάρκεια του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου. Φυσικά, οι περισσότεροι κομμουνιστές δεν ήταν Εβραίοι, και η συντριπτική πλειοψηφία των Εβραίων δεν είχαν να κάνουν τίποτα με τον κομμουνισμό. Η σύγχυση των δυο ομάδων δεν ήταν λάθος ή υπερβολή, αλλά μάλλον η μεταμόρφωση των παραδοσιακών θρησκευτικών προκαταλήψεων σε όργανα εθνικής ενότητας. Ο εβραιομπολσεβικισμός επικαλούνταν την θρησκευτική προκατάληψη των Ορθόδοξων χριστιανών χωρικών πως οι Εβραίοι φρουρούσαν το όριο μεταξύ του καλού και του κακού. Μετατόπισε την πεποίθηση αυτή στη σύγχρονη πολιτική, απεικονίζοντας την επανάσταση ως κόλαση και τους Εβραίους ως τους θυροφύλακες της. όπως στη φιλοσοφία του Ilyin, ο Θεός ήταν αδύναμος, ο Διάβολος ήταν κυρίαρχος, και τα όπλα της κόλασης ήταν οι σύγχρονες ιδέες στο κόσμο.

Κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου και μετά από αυτόν, μερικοί από τους Λευκούς διέφυγαν στη Γερμανία ως πρόσφυγες. Μερικοί έφεραν μαζί τους του ιδρυτικό κείμενο του σύγχρονου αντισημιτισμού, το πλαστό «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών», και πολύ άλλοι την πεποίθηση πως μια παγκόσμια εβραϊκή συνωμοσία ήταν υπεύθυνη για την ήττα τους. Ο εβραιομπολσεβικισμός των Λευκών, φτάνοντας στη Γερμανία το 1919 και το 1920, ολοκλήρωσε την εκπαίδευση του Adolf Hitler ως αντισημίτη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Hitler είχε παρουσιάσει ως εχθρό της Γερμανίας τον εβραϊκό καπιταλισμό. Μόλις πείστηκε πως οι Εβραίοι ήταν υπεύθυνοι και για τον καπιταλισμό και το κομμουνισμό, ο Hitler μπορούσε να κάνει το τελικό βήμα και να συμπεράνει, όπως έκανε στο Mein Kampf (Ο Αγών Μου), πως οι Εβραίοι ήταν η πηγή όλων των ιδεών που απειλούσαν το Γερμανικό λαό. Υπό αυτή τη σημαντική οπτική, ο Hitler ήταν πράγματι μαθητής του Ρωσικού Λευκού κινήματος. Ο Ilyin, ο βασικός Λευκός θεωρητικός, ήθελε το κόσμο να γνωρίσει πως ο Hitler είχε δίκιο.

Καθώς πέρνούσαν τα 1930, ο Ilyin άρχισε να αμφισβητεί πως η Ναζιστική Γερμανία προωθούσε το στόχο του Ρωσικού φασισμού. Αυτό ήταν φυσιολογικό, καθώς ο Hitler θεωρούσε τους Ρώσους υπανθρώπους, και η Γερμανία στήριζε τους Ευρωπαίους φασίστες μόνο για όσο αυτό εξυπηρετούσε τους συγκεκριμένους ναζιστικούς σκοπούς. Ο Ilyin άρχισε να προειδοποιεί τους Ρώσους Λευκούς για τους Ναζί, και έστρεψε πάνω του τις υποψίες της ναζιστικής κυβέρνησης. Έχασε τη δουλειά του το 1938, εγκατέλειψε τη Γερμανία για την Ελβετία. Παρέμεινε πιστός, ωστόσο, στη πεποίθησή του πως το Λευκό κίνημα προηγούταν του Ιταλικού φασισμού και του Γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού. Με το καιρό, οι Ρώσοι θα έδειχναν ένα ανώτερο φασισμό.

*

Από ένα ασφαλές ελβετικό παρατηρητήριο κοντά στη Ζυρίχη, ο Ilyin παρατήρησε το ξέσπασμα του 2^ου Παγκόσμιου Πολέμου. Ήταν μια στιγμή σύγχυσης και για τους κομμουνιστές αλλά και για τους εχθρούς τους, αφού η σύγκρουση ξεκίνησε αφού η Σοβιετική Ένωση και η Ναζιστική Γερμανία είχαν φτάσει σε μια συμφωνία γνωστή ως Συνθήκη Molotov-Ribbentrop. Το απόρρητο πρωτόκολλο της, που χώριζε τις ανατολικοευρωπαϊκές περιοχές μεταξύ των δυο δυνάμεων, ήταν σε όλα συμμαχία εκτός από το όνομα. Το Σεπτέμβριο του 1939, τόσο η Ναζιστική Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση εισέβαλαν στη Πολωνία, οι στρατοί τους συναντήθηκαν στη μέση. Ο Ilyin πίστευε πως η συμμαχία Ναζί-Σοβιετικών δεν θα κρατούσε, αφού ο Stalin θα πρόδιδε τον Hitler. Το 1941, το αντίθετο συνέβη, καθώς η Βέρμαχτ εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση. Αν και ο Ilyin ήταν συγκρατημένος για τους Ναζί, έγραψε για τη γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ ως «την δίκη του Μπολσεβικισμού». Μετά τη σοβιετική νίκη στο Στάλινγκραντ το Φεβρουάριο του 1943, όταν έγινε σαφές πως η Γερμανία μάλλον θα έχανε το πόλεμο, ο Ilyin άλλαξε τη θέση του ξανά. Τότε, και στα χρόνια που ακολούθησαν, θα παρουσίαζε το πόλεμο ως μια από μια σειρά από Δυτικές επιθέσεις στη Ρωσική αρετή.

Η ρωσική αθωότητα γινόταν ένα από τα σημαντικά θέματα του Ilyin. Ως ιδέα, συμπλήρωνε τη φασιστική θεωρία του Ilyin: ο κόσμος ήταν διεφθαρμένος· χρειάζονταν εξιλέωση από ένα έθνος ικανό για απόλυτη πολιτική· αυτό το έθνος ήταν η αμόλυντη Ρωσία. Καθώς μεγάλωνε, ο Ilyin στράφηκε στο ρωσικό παρελθόν, όχι ως ιστορία, αλλά ως ένα κυκλικό μύθο αυτόχθονης αρετής προς υπεράσπιση από εξωτερική διείσδυση. Η Ρωσία ήταν μια αμόλυντη αυτοκρατορία, πάντοτε υπό επίθεση από όλες τις πλευρές. Μια μικρή περιοχή γύρω από τη Μόσχα έγινε η Ρωσική Αυτοκρατορία, η μεγαλύτερη χώρα στην ιστορία, δίχως ποτέ να επιτεθεί σε κανένα. Ακόμη και όταν επεκτείνονταν, η Ρωσία ήταν το θύμα, γιατί οι Ευρωπαίοι δεν καταλάβαιναν τη βαθιά αρετή που υπερασπίζονταν με το να πάρει περισσότερη γη. Με τα λόγια του Ilyin, η Ρωσία ήταν το υποκείμενο ενός ατελείωτου «ηπειρωτικού αποκλεισμού», και έτσι όλο το παρελθόν της ήταν αυτό της «αυτοάμυνας». Και έτσι, «το ρωσικό έθνος, από τη πλήρη του στροφή του στο χριστιανισμό, μπορεί να μετρά σχεδόν χίλια χρόνια μαρτυρικής ιστορίας».

Αν και ο Ilyin έγραψε εκατοντάδες κουραστικές σελίδες πάνω σε αυτή τη γραμμή, έκανε επίσης ξεκάθαρο πως δεν είχε σημασία τι είχε συμβεί πράγματι ή τι έκαναν στα αλήθεια οι Ρώσοι. Αυτό ήταν ασήμαντη ιστορία, ήταν απλά γεγονότα. Η αλήθεια για το έθνος, έγραψε ο Ilyin, ήταν «αγνή και αντικειμενική» ανεξάρτητα από τα στοιχεία, και η ρωσική αλήθεια ήταν αόρατη και απερίγραπτης θεϊκότητας. Η Ρωσία δεν ήταν μια χώρα με άτομα και θεσμούς, ακόμη και όταν έμοιαζε έτσι, αλλά ένα αθάνατο ζωντανό πλάσμα. «Η Ρωσία είναι ένας οργανισμός της φύσης της ψυχής», ήταν ένας «ζωντανός οργανισμός», μια «ζωντανή οργανική ενότητα», και ούτω καθ’ εξής. Ο Ilyin έγραψε για τους «Ουκρανούς» μέσα σε εισαγωγικά, αφού κατά τη γνώμη του ήταν κομμάτι του ρωσικού οργανισμού. Ο Ilyin είχε εμμονή με το φόβο πως οι άνθρωποι στη Δύση δεν μπορούσαν να το καταλάβουν αυτό, και έβλεπε κάθε αναφορά σε Ουκρανία ως επίθεση στη Ρωσία. Επειδή η Ρωσία είναι οργανισμός, «δεν μπορούσε να διαιρεθεί, μόνο να ακρωτηριαστεί».

Η αντίληψη του Ilyin για την επιστροφή της Ρωσίας στο Θεό απαιτούσε την εγκατάλειψη όχι μόνο της ατομικότητας και του πλουραλισμού, αλλά και της ανθρωπότητας. Η φασιστική γλώσσα της οργανικής ενότητας, που είχε δυσφημιστεί από το πόλεμο, παρέμεινε κεντρική στον Ilyin. Γενικά η σκέψη του δεν άλλαξε ιδιαίτερα λόγω του πολέμου. Δεν απέρριψε τον φασισμό, όπως έκαναν οι περισσότεροι από τους άλλους προπολεμικούς υποστηρικτές του, αν και τώρα διέκρινε μεταξύ αυτών που θεωρούσε καλύτερες ή χειρότερες μορφές του φασισμού. Δεν συμμετείχε στη γενικότερη μετατόπιση της ευρωπαϊκής πολιτικής προς τα αριστερά, ούτε στην επανόρθωση της δημοκρατίας. Και το σημαντικότερο, ίσως, δεν αναγνώριζε πως η εποχή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας περνούσε. Έβλεπε την Ισπανία του Franco και την Πορτογαλία του Salazar, τότε εξαπλωμένες αυτοκρατορίες που κυβερνιόντουσαν από δεξιά απολυταρχικά καθεστώτα, ως υποδειγματικά.

Ο 2^ος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν «η δίκη του μπολσεβικισμού», όπως είχε φανταστεί ο Ilyin το 1941. Αντίθετα, ο Κόκκινος Στρατός είχε βγει θριαμβευτής το 1945, τα Σοβιετικά σύνορα είχαν επεκταθεί δυτικά, και μια νέα αυτοκρατορία κλωνοποιημένων καθεστώτων είχε εγκατασταθεί στην Ανατολική Ευρώπη. Το απλό πέρασμα του χρόνου είχε κάνει αδύνατο στη δεκαετία του 1940 να φανταστεί κάποιος, όπως είχε κάνει ο Ilyin στα 1920, την επιστροφή κάποια μέρα στην εξουσία της Ρωσίας, των μελών του Λευκού κινήματος στην διασπορά. Τώρα έγραφε τους επικήδειους τους αντί των ιδεολογιών τους. αυτό που χρειάζονταν αντίθετα ήταν το σχέδιο για μια μετασοβιετική Ρωσία που θα ήταν ξεκάθαρα εφικτή στο μέλλον. Ο Ilyin βάλθηκε στο να δημιουργήσει μια σειρά από συνταγματικές προτάσεις, όπως και μια σειρά από πιο σύντομα πολιτικά δοκίμια. Τα τελευταία, που εκδόθηκαν ως Our Tasks (Nashi zadachi), ξεκίνησαν την αναγέννηση του ως διανοούμενου στη μετασοβιετική Ρωσία.

Αυτές οι μεταπολεμικές προτάσεις παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες με τα προπολεμικά φασιστικά συστήματα, και είναι σύμφωνες με τις μεταφυσικές και ηθικές νομιμοποιήσεις του φασισμού που είναι παρόν στα μεγάλα έργα του Ilyin. Ο «εθνικός δικτάτορας», προέβλεψε ο Ilyin, θα έρχονταν από κάπου πέρα από την ιστορία, από κάποιο φανταστικό πεδίο. Αυτός ο Ηγέτης (Gosudar)πρέπει να είναι «επαρκώς ανδροπρεπής», όπως ο Mussolini. Η νότα της εύθραυστης αρρενωπότητας είναι δύσκολο να μη γίνει αντιληπτή. «Η εξουσία έρχεται από μόνη της», διατύπωσε ο Ilyin, «στον ισχυρό άντρα». Ο λαός θα υποκλιθεί μπροστά «στο ζωντανό όργανο της Ρωσίας». Ο Ηγέτης «σκληραίνει τον εαυτό του σε δίκαιη και ανδροπρεπή υπηρεσία».

Στο σχέδιο του Ilyin, ο Ηγέτης αυτός θα προσωπικά και απόλυτα υπεύθυνος για κάθε πτυχή της πολιτικής ζωής, ως ο πρώτος κυβερνήτης, ο πρώτος νομοθέτης, ο πρώτος δικαστής, και ο διοικητής του στρατού. Η εκτελεστική του εξουσία είναι απεριόριστη. Κάθε «πολιτική επιλογή» θα πραγματοποιείται «πάνω σε μια τυπικά αντιδημοκρατική βάση». οι δημοκρατικές εκλογές θεσμοθέτησαν την κακή αντίληψη της ατομικότητας. «Η αρχή της δημοκρατίας», έγραφε ο Ilyin, «ήταν το ανεύθυνο ανθρώπινο άτομο». Το να μετράς ψήφους ήταν να αποδέχεσαι ψευδώς «την μηχανική και αριθμητική αντίληψη της πολιτικής». Συνέχισε πως «πρέπει να απορρίψουμε τη τυφλή πίστη στον αριθμό των ψήφων και τη πολιτική τους σημασία». Η δημόσια ψήφος με υπογεγραμμένα ψηφοδέλτια θα επιτρέψει στους Ρώσσους να παραδώσουν την ατομικότητα τους. οι εκλογές ήταν μια τελετή υποταγής των Ρώσων μπροστά στον Ηγέτη τους.

Το πρόβλημα με τον προπολεμικό φασισμό, σύμφωνα με τον Ilyin, ήταν το μονοκομματικό κράτος. Και αυτό ήταν ένα κόμμα παραπάνω από όσα χρειάζονταν. Η Ρωσία έπρεπε να είναι κράτος με μηδέν κόμματα, ώστε κανένα κόμμα να μην ελέγχει το κράτος ή να εξασκεί οποιαδήποτε επιρροή στην εξέλιξη των γεγονότων. Ένα κόμμα αντιπροσωπεύει μόνο ένα κομμάτι της κοινωνίας, και το κομμάτιασμα είναι κάτι που πρέπει να αποφευχθεί. Τα κόμματα μπορούν να υπάρχουν, αλλά μόνο ως παγίδες για τους φιλόδοξους ή ως στοιχεία της ιεροτελεστίας της εκλογικής υποταγής. (Μέλη του κόμματος του Putin έλαβαν το άρθρο που αναλύει αυτό το σημείο στις εκλογές του 2014). Το ίδιο ισχύει για την πολιτική κοινωνία: πρέπει να υπάρχει ως προσομοίωση. Οι Ρώσοι πρέπει να μπορούν να αναπτύξουν τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα τους, αλλά μόνο σε ένα πλαίσιο μιας απόλυτης εταιρικής δομής που περιλαμβάνει κάθε κοινωνικό οργανισμό. Οι μεσαίες τάξεις πρέπει να είναι στο πάτο της εταιρικής δομής, να σηκώνουν το βάρος ολόκληρου του συστήματος. Είναι οι παραγωγοί και οι καταναλωτές γεγονότων και συναισθημάτων σε ένα σύστημα που ο σκοπός είναι να γίνει η υπέρβαση της ιστορικότητας και του αισθησιασμού.

«Ελευθερία για τη Ρωσία», όπως την αντιλαμβάνονταν ο Ilyin (σε ένα κείμενο που αναφέρθηκε επιλεκτικά από τον Putin το 2014), δεν σημαίνει ελευθερία για τους Ρώσους ως ατομικότητες, αλλά μάλλον ελευθερία για τους Ρώσους να κατανοήσουν τους εαυτούς τους ως κομμάτια του όλου. Το πολιτικό σύστημα πρέπει να δημιουργήσει, όπως ξεκαθάρισε ο Ilyin, «την οργανική-πνευματική ενότητα της κυβέρνησης με το λαό, και του λαού με τη κυβέρνηση». Το πρώτο βήμα ξανά προς το Κόσμο θα είναι «η μεταφυσική ταυτότητα για όλους τους ανθρώπους του ίδιου έθνους». Η «κακή φύση του ‘αισθησιακού’» μπορούσε να εξοριστεί, και η ίδια «η εμπειρική ποικιλία των ανθρώπινων όντων» πρέπει να ξεπεραστεί.

*

Η Ρωσία σήμερα είναι μια μιντιακή απολυταρχική κλεπτοκρατία, όχι η θρησκευτική απολυταρχική οντότητα που οραματίστηκε ο Ilyin. Και ωστόσο, οι ιδέες του βοηθούν να ρίξουμε φως σε μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της Ρωσικής πολιτικής. Ο Vladimir Putin, για να χρησιμοποιήσουμε ένα σημαντικό παράδειγμα, είναι ένας μετασοβιετικός πολιτικός που αναδύθηκε από το βασίλειο της φαντασίας. Μιας και είναι αυτός που έφερε τις ιδέες του Ilyin στην υψηλή πολιτική, η άνοδός του στην εξουσία είναι επίσης κομμάτι της ιστορίας του Ilyin.

Ο Putin ήταν ένας άγνωστος όταν επιλέχθηκε από το πρώτο μετασοβιετικό πρόεδρο της Ρωσίας, τον Boris Yeltsin, να γίνει πρωθυπουργός το 1999. Ο Putin επιλέχθηκε με πολιτική ακρόαση. Οι έμπιστοι του Yeltsin, που εκτελούσαν αυτό που αποκαλούσαν «Επιχείρηση Διάδοχος», ρώτησαν τους εαυτούς τους, ποιος ήταν ο πιο δημοφιλής χαρακτήρας στη ρωσική τηλεόραση. Η έρευνα έδειξε πως αυτός ήταν ένας Ρώσος κατάσκοπος που μιλούσε Γερμανικά, από μια σειρά της δεκαετίας του 1970. Αυτό ταίριαζε στο Putin, ένα πρώην πράκτορα της KGB που υπηρετούσε στην Ανατολική Γερμανία. Αφού διορίστηκε πρωθυπουργός από το Yeltsin το Σεπτέμβρη του 1999, ο Putin κέρδισε τη φήμη του μέσω μιας πιο αιματηρής φαντασίας. Όταν πολυκατοικίες στις ρωσικές πόλεις άρχισαν να ανατινάζονται, ο Putin κατηγόρησε τους Μουσουλμάνους και άρχισε το πόλεμο στη Τσετσενία. Σύγχρονα στοιχεία δείχνουν πως ίσως οι βόμβες τοποθετήθηκαν από την ίδια την μυστική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, την FSB. Ο Putin εκλέχθηκε πρόεδρος το 2000, και η θητεία του διήρκησε μέχρι το 2008.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Putin πίστευε πως η Ρωσία μπορούσε να γένει ένα είδος κράτους δικαίου. Αντίθετα, κατάφερε να φέρει το οικονομικό έγκλημα μέσα στο ρωσικό κράτος, μεταμορφώνοντας τη γενικευμένη διαφθορά σε επίσημη κλεπτοκρατία. Μόλις το κράτος έγινε το κέντρο του εγκλήματος, το κράτος δικαίου έγινε ασαφές, η ανισότητα εντάθηκε, και η μεταρρύθμιση αδιανόητη. Μια άλλη πολιτική ιστορία ήταν απαραίτητη. Επειδή η νίκη του Putin επί των Ρώσων ολιγαρχών σήμαινε επίσης έλεγχο πάνω στους τηλεοπτικούς τους σταθμούς, νέα μιντιακά όργανα προφέρονταν πλέον. Η Δυτική τάση προς το infotainment στη Ρωσία έφτασε στη λογική του κατάληξη, παράγοντας μια εναλλακτική πραγματικότητα σήμαινε να παραχθεί πίστη στη Ρωσική αρετή και κυνισμός για τα γεγονότα. Η μεταμόρφωση αυτή κατασκευάστηκε από τον Vladislav Surkov, την ιδιοφυΐα της ρωσικής προπαγάνδας. Επέβλεψε την αποφασιστική κίνηση προς το κόσμο που φαντάστηκε ο Ilyin, ένα σκοτεινό και πολύπλοκο βασίλειο που πήρε τη μορφή του από τη ρωσική αθωότητα. Με τους οικονομικούς και μιντιακούς πόρους στον έλεγχό του, ο Putin χρειάζονταν μόνο, κατά τον όμορφο ρωσικό όρο, να προσθέσει «πνευματικό πόρο». Και έτσι, ξεκινώντας το 2005, ο Putin άρχισε να αποκαθιστά τον Ilyin ως φιλόσοφο της αυλής του Κρεμλίνου.

Εκείνη τη χρονιά, ο Putin άρχισε να χρησιμοποιεί τον Ilyin στις ομιλίες του στο ρωσικό κοινοβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, και κανόνισε την μεταφορά των λειψάνων του Ilyin πίσω στη Ρωσία. Στη συνέχεια ο Surkov άρχισε να χρησιμοποιεί τον Ilyin. Ο προπαγανδιστής δέχτηκε την ιδέα πως «η ρωσική κουλτούρα είναι ο στοχασμός του όλου», και συνοψίζει το δικό του έργο ως τη δημιουργία μιας αφήγησης μιας αθώας Ρωσίας περιτριγυρισμένης από μόνιμη εχθρότητα. Η αντιπάθεια του Surkov προς την ιστορικότητα είναι το ίδιο βαθιά με του Ilyin, και όπως και ο Ilyin, έχει τη τάση να βρίσκει θεολογικό πεδίο για αυτή. Ο Dmitry Medvedev, ο αρχηγός του πολιτικού κόμματος του Putin, πρότεινε τα βιβλία του Ilyin στη ρωσική νεολαία. Ο Ilyin άρχισε να φιγουράρει στις ομιλίες των ηγετών των μετριοπαθών αντιπολιτευτικών κομμάτων της Ρωσίας, τους κομμουνιστές και τους (παραπλανητικά ονομαζόμενους, ακροδεξιούς) Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Τα τελευταία χρόνια, ο Ilyin έχει χρησιμοποιηθεί από τον επικεφαλής του ανώτατου δικαστηρίου, από το πρωθυπουργό, και από τους πατριάρχες της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας.

Μετά από ένα διάλλειμα τεσσάρων ετών μεταξύ 2008 και 2012, στη διάρκεια του οποίου ο Putin υπηρέτησε ως πρωθυπουργός και επέτρεψε στο Medvedev να είναι πρόεδρος, ο Putin επέστρεψε στο ανώτατο αξίωμα. Αν ο Putin ανέβηκε στην εξουσία το 2000 ως ήρωας από βασίλειο της φαντασίας, το 2012 επέστρεψε ως ο καταστροφέας του κράτους δικαίου. Σε ένα μικρότερο βαθμό, η Ρωσία της εποχής του Putin είχε επαναλάβει το δράμα της Ρωσίας της εποχής του Ilyin. Οι ελπίδες των Ρώσων φιλελεύθερων για κράτος δικαίου είχαν καταστραφεί. Ο Ilyin, που είχε μετατρέψει αυτή την αποτυχία σε φασισμό τη πρώτη φορά, τώρα βρήκε τη στιγμή του. Τα επιχειρήματά του βοήθησαν να μεταμορφωθεί η αποτυχία του Putin την πρώτη του περίοδο στο αξίωμα, την αποτυχία δημιουργίας του κράτος δικαίου, στην υπόσχεση της δεύτερης περιόδου στο αξίωμα, την επιβεβαίωση της ρωσικής αρετής. Αν η Ρωσία δεν μπορούσε να γίνει κράτος δικαίου, θα έπρεπε να επιδιώξει να καταστρέψει τους γείτονες που το είχαν επιτύχει ή είχαν την ελπίδα να το κάνουν. Θυμίζοντας μια από τις πιο διαβόητες δηλώσεις του ναζί νομικού στοχαστή Carl Schmitt, ο Ilyin έγραψε πως η πολιτική «είναι η τέχνη της αναγνώρισης του εχθρού και η εξολόθρευσή του». Κατά τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, οι υποσχέσεις του Putin για το νόμο στη Ρωσία, αλλά για την καταστροφή της γειτονικής υπερνομικής οντότητας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η μεγαλύτερη οικονομία στο κόσμο και ο πιο σημαντικός οικονομικός εταίρος της Ρωσίας, βασίζεται στην υπόθεση πως οι διεθνείς νομικές συμφωνίες θέτουν τη βάση για γόνιμη συνεργασία μεταξύ των κρατών δικαίου. Στα τέλη του 2011 και στις αρχές του 2012, ο Putin δημοσιοποίησε μια νέα ιδεολογία, βασισμένη στον Ilyin, ορίζοντας την Ρωσία σε αντίθεση με αυτό το μοντέλο της Ευρώπης. Σε ένα άρθρο στην Izvestiia στις 3 Οκτωβρίου 2011, ο Putin ανακοίνωσε μια αντίπαλη Ευρασιατική Ένωση που θα ένωνε χώρες που απέτυχαν να ιδρύσουν κράτη δικαίου. Στην Nezavisimaia Gazeta στις 23 Ιανουαρίου 2012, ο Putin, χρησιμοποιώντας τον Ilyin, παρουσίασε την συνεργασία μεταξύ των κρατών ως ζήτημα αξιών παρά επιτευγμάτων. Το κράτος δικαίου δεν ήταν καθολική φιλοδοξία, αλλά κομμάτι ενός ξένου Δυτικού πολιτισμού· η ρωσική κουλτούρα, στο μεταξύ, ένωνε τη Ρωσία με τις μετασοβιετικές χώρες όπως η Ουκρανία. Σε ένα τρίτο άρθρο, στην Moskovskie Novosti στις 27 Φεβρουαρίου 2012, ο Putin έβγαλε τα πολιτικά του συμπεράσματα. Ο Ilyin είχε φανταστεί πως «η Ρωσία ως πνευματικός οργανισμός εξυπηρετούσε όχι μόνο όλα τα ορθόδοξα έθνη και όχι μόνο όλα τα έθνη της ευρασιατικής ηπείρου, αλλά όλα τα έθνη του κόσμου». Ο Putin προέβλεψε πως η Ευρασία θα ξεπερνούσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα φέρει τα μέλη της σε μια μεγαλύτερη οντότητα που θα εκτείνονταν «από τη Λισαβώνα ως το Βλαντιβοστόκ».

Η επίθεση του Putin ενάντια στο κράτος δικαίου άρχισε με την επανεγκατάστασή του στο αξίωμα του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το θεμέλιο κάθε κράτους δικαίου είναι η αρχή της διαδοχής, το σύνολο των νόμων που επιτρέπουν ένα πρόσωπο να διαδεχτεί ένα άλλο στα αξιώματα ,ε ένα τρόπο που επιβεβαιώνει παρά καταστρέφει το σύστημα. Ο τρόπος που ο Putin επέστρεψε στην εξουσία το 2012 κατέστρεψε κάθε πιθανότητα πως μια τέτοια αρχή μπορούσε να λειτουργήσει στη Ρωσία στο άμεσο μέλλον. Ανέλαβε το αξίωμα του προέδρου, με μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία, χάρη στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές που ήταν επιδεικτικά νόθες, στη διάρκεια διαδηλώσεων που όσοι συμμετείχαν σε αυτές ονομάστηκαν ξένοι πράκτορες.

Στερώντας από τη Ρωσία κάθε αποδεκτό μέσο με το οποίο θα μπορούσε να τον διαδεχθεί κάποιος άλλος και το ρωσικό κοινοβούλια στον έλεγχο κάποιου άλλου κόμματος πέρα από το δικό του, ο Putin ακολούθησε τις συμβουλές του Ilyin. Οι εκλογές είχαν γίνει τελετή, και αυτοί που πίστευαν το αντίθετο παρουσιάζονταν από πανίσχυρα κρατικά μέσα ως προδότες. Καθισμένος σε ένα ραδιοφωνικό σταθμό με το φασίστα συγγραφέα Aleksander Prokhanov καθώς οι Ρώσοι διαμαρτύρονταν για την εκλογική απάτη, ο Putin αστειεύονταν για το τι θα είχε να πει ο Ivan Ilyin για τη κατάσταση της Ρωσίας. «Μπορούμε να πούμε», ρώτησε ο ρητορικά ο Putin, «πως η χώρα μας έχει αναρρώσει και θεραπευτεί μετά τα δραματικά γεγονότα που μας συνέβησαν μετά τη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, και έχουμε τώρα, ένα δυνατό, υγιές κράτος; Όχι, φυσικά και είναι ακόμη αρκετά άρρωστη· αλλά πρέπει να θυμηθούμε τον Ivan Ilyin: ‘Ναι, η χώρα μας είναι άρρωστη ακόμα, αλλά δεν φύγαμε μακριά από το κρεββάτι της άρρωστης μητέρας μας».

Το γεγονός πως ο Putin ανέφερε τον Ilyin σε αυτό το σκηνικό είναι ιδιαίτερα δηλωτικό, και το πως ήξερε αυτή τη φράση σημαίνει εκτεταμένο διάβασμα. Όπως και να έχει, ο τρόπος που το ανέφερε μοιάζει παράξενος. Ο Ilyin διώχτηκε από τη Ρωσία από την Τσέκα – ο θεσμός που ήταν ο πρόδρομος του εργοδότη του Putin, της KGB. Για τον Ilyin, ήταν η ίδρυση της ΕΣΣΔ, όχι η διάλυση της, που ήταν η ρωσική αρρώστια. Όπως είπε ο Ilyin στον ανακριτή της Τσέκα τότε: «Θεωρώ τη Σοβιετική εξουσία πως είναι το αναπόφευκτο ιστορικό αποτέλεσμα της μεγάλης πνευματικής ασθένειας που μεγάλωνε στη Ρωσία για πολλούς αιώνες». Ο Ilyin πίστευε πως οι αξιωματικοί της KGB (ένας εκ των οποίων ήταν ο Putin) θα έπρεπε να αποκλείονται από το να μπουν στη πολιτική μετά το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Ilyin ονειρεύονταν όλη του τη ζωή τη σοβιετική κατάρρευση.

Η μεταφορά των λειψάνων του Ilyin από τον Putin ήταν μια μυστικιστική απελευθέρωση από αυτή την αντίφαση. Ο Ilyin είχε διωχτεί από τη Ρωσία από την σοβιετική μυστική υπηρεσία· το σώμα του επανατάφηκε δίπλα από τα λείψανα των θυμάτων της. Ο Putin κανόνισε να γίνει η ταφή του λειψάνου του Ilyin σε ένα μοναστήρι όπου η NKVD, ο διάδοχος της Τσέκα και πρόδρομος της KGB, είχε θάψει τις στάχτες χιλιάδων σοβιετικών πολιτών που εκτελέστηκαν κατά το Μεγάλο Τρόμο. Όταν αργότερα ο Putin επισκέφτηκε το σημείο για να αποθέσει λουλούδια στο τάφο του Ilyin, είχε μαζί του έναν Ρώσο ορθόδοξο μοναχό που θεωρούσε τους τους εκτελεστές της NKVD ως Ρώσους πατριώτες και έτσι καλούς ανθρώπους. Τη περίοδο της επαναταφής, ο επικεφαλής της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας ήταν ένας άνδρας που προηγουμένως είχε υπηρετήσει στην KGB ως πράκτορας. Στο τέλος, η δικαιολόγηση του Ilyin για το μαζικό φόνο ήταν η ίδια με των Μπολσεβίκων: η υπεράσπιση του απόλυτου καλού. Όπως το έθεσαν οι κριτικοί του δεύτερου βιβλίου στα 1920, ο Ilyin ήταν ο «Τσεκιστής του Θεού». Επανατάφηκε ως τέτοιος, με όλες τις δυνατές τιμές που μπορούν να αποδοθούν από τους τσεκιστές και τους ανθρώπους του Θεού – και ανθρώπους του Θεού που ήταν τσεκιστές, και από τους τσεκιστές που ήταν άνθρωποι του Θεού.

Ο Ilyin επέστρεψε, σωματικά και πνευματικά, στη Ρωσία που είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει. Και αυτή η ίδια η επιστροφή, στην απροσεξία της στην αντίφαση, στην αδιαφορία της για το γεγονός, ήταν η αγνότερη έκφαση τιμής προς την κληρονομιά του. Είναι σίγουρο, ο Ilyin ήταν αντίθετος με το σοβιετικό σύστημα. Ωστόσο, μόλις έπαψε η ΕΣΣΔ να υπάρχει το 1991, ήταν ιστορία – και το παρελθόν, για τον Ilyin, δεν ήταν παρά γνωστική πρώτη ύλη για μια βιβλιογραφία αιώνιας αρετής. Τροποποιώντας τις απόψεις του Ilyin για τη ρωσική αθωότητα απειροελάχιστα, οι Ρώσοι ηγέτες μπορούσαν να δουν τη Σοβιετική Ένωση ως μια ξένη επιβολή πάνω στη Ρωσία, όπως είχε κάνει ο Ilyin, αλλά αντίθετα ως την ίδια τη Ρωσία, και έτσι ενάρετη παρά το φαίνεσθαι. Κάθε ελάττωμα του σοβιετικού συστήματος έγινε απαραίτητες ρωσικές αντιδράσεις στη προηγούμενη εχθρότητα της Δύσης.

*

Ερωτήματα σχετικά με την επιρροή των ιδεών στη πολιτική είναι πολύ δύσκολο να απαντηθούν, και πρέπει να είναι αχρείαστα τολμηρά για να κάνουν τα κείμενα του Ilyin το πυλώνα του ρωσικού συστήματος. Όπως με τον Martin Heidegger, ένα ακόμη μαθητή του Husserl που υποστήριζε το Hitler, είναι αρκετά λογικό να ρωτήσουμε πόσο στενά συνδέεται η πολιτική υποστήριξη ενός ανθρώπου προς το φασισμό σχετίζεται με το έργο ενός φιλοσόφου. Μέσα στην ίδια τη Ρωσία, ο Ilyin δεν είναι η μόνη τοπική πηγή φασιστικών ιδεών που αναφέρεται με την έγκριση του Vladimir Putin· ο Lev Gumilev είναι ένας άλλος. Οι σύγχρονοι Ρώσοι φασίστες που περιφέρονται τώρα στο δημόσιο χώρο, όπως ο Aleksander Prokhanov και ο Aleksander Dugin, αντιπροσωπεύουν διακριτές παραδόσεις. Για παράδειγμα είναι ο Dugin, που έκανε την ιδέα της «Ευρασίας» δημοφιλή στη Ρωσία, και οι αναφορές του στους Γερμανούς Ναζί και τους μεταπολεμικούς φασίστες της Δυτικής Ευρώπης. Και όμως, πιο συχνά στη Ρωσία της δεύτερης δεκαετίας του εικοστού πρώτου αιώνα, είναι οι ιδέες του Ilyin που μοιάζουν να ικανοποιούν πολιτικές ανάγκες καν να γεμίζουν ρητορικά κενά, να προσφέρουν το «πνευματικό πόρο» για το κλεπτοκρατορικό κρατικό μηχανισμό. Το 2017, όταν το ρωσικό κράτος είχε πολύ μεγάλη δυσκολία στο να τιμήσει την εκατοστή επέτειο της Μπολσεβίκικης Επανάστασης, ο Ilyin προωθήθηκε ως ο ηρωικός της αντίπαλος. Σε ένα τηλεοπτικό δράμα για την επανάσταση, αποκήρυξε το κακό της υπόσχεσης κοινωνικής προόδου στους Ρώσους.

Οι ρωσικές πολιτικές ξεκάθαρα θυμίζουν τις συμβουλές του Ilyin. Ο ρωσικός νόμος του 2012 για τους «ξένους πράκτορες», πέρασε αμέφσως μετά την επιστροφή του Putin στο αξίωμα της προεδρίας, αντιπροσωπεύει ξεκάθαρα τη στάση του Ilyin απέναντι στη πολιτική κοινωνία. Ο Ilyin πίστευε πως το «Λευκό Πνεύμα» της Ρωσίας έπρεπε να κινητοποιήσει τους φασίστες της Ευρώπης· από το 2013, το Κρεμλίνο έχει προσφέρει οικονομική και προπαγανδιστική στήριξη σε ευρωπαϊκά κόμματα της λαϊκίστικης και άκρας δεξιάς. Η ρωσική εκστρατεία ενάντια στη «παρακμή» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ξεκίνησε το 2013, είναι σε συμφωνία με την κοσμοθεωρία του Ilyin. Οι ακαδημαϊκές προσπάθειες του Ilyin ακολούθησαν τη προβολή της δικής του σεξουαλικής αγωνίας πάνω στους άλλους. Πρώτα τη Ρωσία ομοφυλόφιλο, και στη συνέχεια πέρασε από θεραπεία με τη φίλη της, και μετά κατηγόρησε το Θεό. Ο Putin πρώτα υποτάχθηκε σε υποβλήθηκε σε χρόνια φωτογραφήσεων δίχως πουκάμισο με γούνες και φτερά, μετά χώρισε τη γυναίκα του, μετά κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη ρωσική ομοφυλοφιλία. Ο Ilyin σεξουαλικοποίησε αυτό που θεωρούσε ξένες απειλές. Η τζαζ για παράδειγμα, ήταν μια συνωμοσία για προκαλέσει πρόωρη εκσπερμάτιση. Όταν οι Ουκρανοί άρχισαν στα τέλη του 2013 να συγκεντρώνονται υπέρ ενός ευρωπαϊκού μέλλοντος της χώρας τους, τα ρωσικά μέσα παρουσίασαν το φάσμα μιας «ομοδικτατορίας».

Η περίπτωση της επιρροής του Ilyin είναι ίσως πιο εύκολο να αναλυθεί με βάση το νέο προσανατολισμό της Ρωσίας προς την Ουκρανία. Η Ουκρανία, όπως η Ρωσική Ομοσπονδία, είναι μια νέα χώρα, δημιουργημένη από τα εδάφη μιας πρώην σοβιετικής δημοκρατίας το 1991. Μετά τη Ρωσία, ήταν η δεύτερη πιο μεγάλη σε πληθυσμό δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης, και είχε ένα μεγάλο σύνορο με τη Ρωσία στα ανατολικά και το βορρά, όπως και με μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δύση. Για τις πρώτες δύο δεκαετίες μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ρωσοουκρανικές σχέσεις καθορίζονταν και από τις δύο πλευρές σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο., με Ρώσους δικηγόρους να επιμένουν πάντοτε σε πολύ παραδοσιακές αντιλήψεις όπως κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα. Όταν ο Putin επέστρεψε στην εξουσία το 2012, ο νομικισμός έδωσε τη θέση του στην αποικιοκρατία. Από το 2012, η ρωσική πολιτική προς την Ουκρανία είχε διαμορφωθεί στη βάση πρώτων αρχών, και αυτές ήταν οι αρχές του Ilyin. Η Ευρασιατική Ένωση του Putin, ένα σχέδιο που ανακοίνωσε με τη βοήθεια των ιδεών του Ilyin, προϋπέθετε τη συμμετοχή της Ουκρανίας. Ο Putin προσπάθησε να δικαιολογήσει την προσπάθεια να τραβήξει την Ουκρανία προς την Ευρασία με το «οργανικό μοντέλο» του Ilyin, που έκανε τη Ρωσία και την Ουκρανία «ένα έθνος».

Η ιδέα του Ilyin για ένα ρωσικό οργανισμό που συμπεριλαμβάνει την Ουκρανία συγκρούστηκε με τη πεζή ουκρανική σκέψη για αναδημιουργία του ουκρανικού κράτους. Στην Ουκρανία το 2013, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν αντικείμενο εσωτερικού πολιτικού διαλόγου, και γενικά ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Μια συμφωνία σύνδεσης μεταξύ Ουκρανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης έγινε αντιληπτή σαν ο τρόπος να αντιμετωπιστεί ένα σημαντικό τοπικό πρόβλημα, η αδυναμία του κράτους δικαίου. Μέσω απειλών και υποσχέσεων, ο Putin κατόρθωσε να πείσει τον Ουκρανό πρόεδρο, Viktor Yanukovych, το Νοέμβριο του 2013, να μην υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης, της οποίας είχαν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις. Αυτό έφερε τους νεαρούς Ουκρανούς στους δρόμους για να διαδηλώσουν υπέρ της συμφωνίας. Όταν η ουκρανική κυβέρνηση (με τη παρότρυνση και τη βοήθεια της Ρωσίας) χρησιμοποίησε βία, εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί πολίτες συνέρρευσαν στη Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Το κύριο αίτημα τους, όπως έδειξαν οι έρευνες της περιόδου, ήταν το κράτος δικαίου. Μετά από μια σφαγή με ελεύθερους σκοπευτές που άφησε περισσότερους από εκατό Ουκρανούς νεκρούς, ο Yanukovych διέφυγε στη Ρωσία. Ο βασικός του σύμβουλος, Paul Manafort, στη συνέχεια εντοπίστηκε ξανά ως υπεύθυνος της προεκλογικής εκστρατείας του Donald Trump.

Μέχρι τη διαφυγή του Yanukovych στη Ρωσία, ρωσικές δυνάμεις είχαν κινητοποιηθεί ήδη για την εισβολή στη Ουκρανία. Καθώς Ρώσοι στρατιώτες έμπαιναν στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2014, η ρωσική εκπολιτιστική ρητορική συνεχίστηκε (της οποίας ο Ilyin ήταν βασική πηγή) αιχμαλώτισε τη φαντασία πολλών Δυτικών παρατηρητών. Στο πρώτο μισό του 2014, τα θέματα που συζητιόνταν ήταν αν η Ουκρανία ήταν ή δεν ήταν τμήμα της ρωσικής κουλτούρας, ή αν οι ρωσικοί μύθοι γύρω από το παρελθόν ήταν κατά κάποιο τρόπο λόγος για να εισβάλουν σε μια γειτονική κυρίαρχη χώρα. Αποδεχόμενοι το τρόπο που έθεσε το ερώτημα ο Ilyin, ως ζήτημα πολιτισμού παρά νόμου, οι Δυτικοί παρατηρητές παράβλεψαν τους κινδύνους της σύγκρουσης για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Θεωρώντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ως σύγκρουση πολιτισμών είχε αποτέλεσμα να παρουσιαστεί ως μακρινή και γραφική και ακατάληπτη· αντιμετωπίζοντάς την σαν τμήμα μιας μεγαλύτερης επίθεσης στο κράτος δικαίου θα σήμαινε την κατανόηση του ότι οι Δυτικοί θεσμοί ήταν σε κίνδυνο. Το να αποδεχτούμε το πολιτιστικό πλαίσιο σήμαινε επίσης την αγνόηση του βασικού ζητήματος της ανισότητας. αυτό που ήθελαν οι φιλοευρωπαίοι Ουκρανοί ήταν να αποφύγουν μια ρωσικού τύπου κλεπτοκρατία. Αυτό που χρειάζονταν ο Putin ήταν να αποδείξει πως τέτοιες προσπάθειες θα ήταν άκαρπες.

Τα επιχειρήματα του Ilyin ήταν παντού καθώς τα ρωσικά στρατεύματα έμπαινάν στην Ουκρανία πολλές φορές το 2014. Ως στρατιώτες πήραν τις διαταγές τους για κινητοποίηση για την εισβολή της επαρχίας της Κριμαίας της Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 2014, όλοι οι υψηλόβαθμοι Ρώσοι αξιωματούχοθι και περιφερειακοί διοικητές έλαβαν ένα αντίγραφο του Our Tasks του Ilyin. Όταν τα ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν τη Κριμαία και το ρωσικό κοινοβούλιο ψήφισε για την προσάρτηση, ο Putin χρησιμοποίησε ξανά τον Ilyin ως αιτιολόγηση. Ο Ρώσος διοικητής που στάλθηκε να επιβλέψει τη δεύτερη μεγάλη κίνηση των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, στις νοτιοανατολικές επαρχίες του Ντόνεσκ και του Λούχανσκ το καλοκαίρι του 2014, περιέγραψε το τελικό στόχο του πολέμου με όρους που ο Ilyin θα κατανοούσε: «Αν ο κόσμος απαλλάσσονταν από δαιμονικές κατασκευές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήταν ευκολότερο για όλους μας να ζήσουμε. Και θα γίνει μια από αυτές τις ημέρες».

Οποιοσδήποτε παρακολουθεί τη ρωσική πολιτική μπορεί να δει πως στις αρχές του 2016 πως η ρωσική ελίτ προτιμούσε τον Donald Trump να γίνει ο ρεπουμπλικάνος υποψήφιος για πρόεδρος και μετά να νικήσει την Hilary Clinton στις γενικές εκλογές. την άνοιξη εκείνης της χρονιάς, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων κόμπαζαν για μια προσπάθεια να βοηθήσουν τον Trump να νικήσει. Στη Ρωσική επίθεση στην Αμερικάνικη δημοκρατία που ακολούθησε, το κύριο όπλο ήταν το ψέμα. Ο Donald Trump είναι ένας ακόμη κλεπτοκράτης με προβληματική αρρενωπότητα από το βασίλειο της φαντασίας, σε αυτή τη περίπτωση από τις εκπομπές ριάλιτι. Η εκστρατεία του βοηθήθηκε από εκλεπτυσμένες αναλήθειες που η Ρωσία σκόρπισε για την αντίπαλο του. Στο προεδρικό αξίωμα, ο Trump μιμείται τον Putin στην επιδίωξη του της μεταπολιτικής αλήθειας: πρώτα γεμίζοντας τη δημόσια σφαίρα με ψέματα, στη συνέχεια κατηγορώντας τους θεσμούς των οποίων ο ρόλος είναι αναζητήσουν τα γεγονότα, και στο τέλος να χαίρεται μέσα στην σύγχυση που προκύπτει. Η ρωσική βοήθεια στον Trump αποδυνάμωσε την εμπιστοσύνη των Αμερικάνων στους θεσμούς που η Ρωσία στάθηκε ανίκανη να χτίσει. Αυτή η εμπιστοσύνη ήταν ήδη σε κάμψη, χάρη στη μιντιακή κουλτούρα και την αυξανόμενη ανισότητα της ίδιας της Αμερικής.

Ο Ilyin ήθελε να γίνει ο προφήτης της εποχής μας, της μεατασοβιετικής εποχής, και ίσως να είναι. Η δυσπιστία του σε αυτό το κόσμο επιτρέπει στις πολιτικές να λαμβάνουν χώρα σε ένα φανταστικό. Έκανε την ανομία αρετή τόσο αγνή ώστε να είναι αόρατη, και τόσο απόλυτη σαν την απαίτηση της καταστροφής της Δύσης. Μας δείχνει πως η εύθραυστη αρρενωπότητα δημιουργεί εχθρούς, πως ο παραμορφωμένος χριστιανισμός απορρίπτει τον Ιησού, πως η οικονομική ανισότητα μιμείται την αθωότητα, και πως οι φασιστικές ιδέες ρέουν στο μεταμοντέρνο. Αυτό δεν είναι πια μόνο ρωσική φιλοσοφία. Τώρα είναι και αμερικάνικος τρόπος ζωής.